خیار تاخیر ثمن چیست؟ – شرایط خیار تاخیر ثمن /گروه حقوقی اوان

برای دریافت مشاوره در مورد شرایط خیار تاخیر ثمن می توانید بلافاصله اینجا کلیک کرده و با وکلای متخصص گروه حقوقی اوان تماس بگیرید .

هنگامی که افراد با یکدیگر معامله میکنند باید بدانند که هر دو طرف معامله نسبت به یکدیگر حقوق و تکالیفی دارند. در میان این حقوق و تکالیف دانستن اینکه چگونه میتوانیم معامله را به هم بزنیم تا از ورود ضرر به خود جلوگیری کنیم و از حق خود دفاع کنیم بسیار اهمیت دارد. مثلا ممکن است شما ماشین خود را به دیگری بفروشید ولی خریدار بهای معامله را پرداخت نکند. در این شرایط شما به عنوان خریدار حق و حقوقی دارید و می توانید این معامله را فسخ کنید. در واقع این عمل جزئی از اختیارات شما محسوب می شود که به این اختیارات، در قانون خیار گفته می شود. در این بخش با یکی از این خیارات  به نام خیار تاخیر ثمن و شرایط آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

وکلای متخصص و مجرب گروه حقوقی اوان آماده اند تا با بهره گیری از قوانین موجود و تسلط به این قوانین به سوالات شما در خصوص خیار تاخیر ثمن پاسخ داده و بهترین مشاوره­ ها را به مردم ارائه دهند. همچنین برای دریافت اطلاعات کامل در مورد اینکه خیار تاخیر ثمن چیست و شرایط تحقق خیار تاخیر ثمن و فوریت در خیار تاخیر ثمن و نمونه رای خیار تاخیر ثمن کلیک کنید.

جهت مشاوره و یا اعطای وکالت کلیک کنید

خیار تاخیر ثمن چیست؟

در قانون مدنی به اختیار فسخ معامله در عقود لازمی مانند عقد بیع، خیار گفته میشود که انواع مختلف آن در قانون مدنی پیش بینی شده است. یکی از این خیارات که در این مقاله به بیان توضیحاتی در مورد آن میپردازیم خیار تاخیر ثمن گفته میشود. شاید این سوال در ذهنتان مطرح شود که اصلا ثمن چیست؟  ثمن همان بهایی است که در قبال هزینه مورد معامله از سوی خریدار به فروشنده پرداخت میشود. ثمن باید یک مبلغ معین و مشخص باشد که خریدار و فروشنده در تعیین آن توافق نموده اند. شرایط و نحوه پرداخت بهای مال مورد معامله نیز به توافق میان خریدار و فروشنده بستگی دارد.

در پاسخ به این سوال که خیار تاخیر ثمن چیست باید گفت که خیار تاخیر ثمن یکی از اختیارات فسخ بیع از سوی فروشنده است. خیار تاخیر ثمن زمانی به کار می رود که خریدار، در پرداخت نرخ یا همان ثمن تاخیر کند. همچنین فروشنده مورد معامله را تحویل نداده باشد و حالا اگر خریدار پس از گذشت سه روز کماکان بهای کالا را پرداخت نکند؛ فروشنده اختیار فسخ خواهد داشت. به این نوع حق فسخ خیار تاخیر ثمن گفته می شود.

اگر فروشنده با پرداخت به صورت نسیه یا اقساطی ثمن موافقت نکند، خریدار باید بهای مال مورد معامله را به صورت نقدی پرداخت کند. در واقع اگر فروشنده با پرداخت به صورت نسیه یا اقساطی موافقت نکند، یکی از شرایط تحقق و استناد به خیار تاخیر ثمن محقق شده است. همچنین در صورتی که خریدار از پرداخت ثمن خودداری کند و فروشنده مورد معامله را به خریدار تحویل نداده باشد. سپس فروشنده نیز پرداخت ثمن را مطالبه نکند در این صورت حق فسخ معامله از سوی فروشنده ایجاد میشود که به آن خیار تاخیر ثمن گفته میشود که تحقق آن نیازمند وجود شرایطی است.

شرایط اعمال خیار تاخیر ثمن

در بخش قبل به پاسخ این سوال که خیار تاخیر ثمن چیست پاسخ دادیم. در این بخش به بیان شرایط میپردازیم.  در ماده ۴۰۲ قانون مدنی شرایط بیان شده است. طبق این ماده قانونی :«هر گاه مبیع عین خارجی و یا در حکم آن بوده و برای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین اجلی معین نشده باشد اگر سه روز از تاریخ‌ بیع بگذرد و در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری تمام ثمن را به بایع بدهد بایع مختار در فسخ معامله میشود». با توجه به ماده مذکور شرایط خیار تاخیر ثمن عبارتند از اینکه:

• خیار تاخیر ثمن در قانون مدنی ، به عقد بیع اختصاص دارد.
• خیار تاخیر ثمن مختص فروشنده است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که تنها برای فسخ عقد بیع می‌توان به اختیار فسخ ناشی از تاخیر در پرداخت ثمن استناد کرد و برای فسخ انواع دیگر قرارداد­های لازم نمی‌توان به آن استناد کرد.
• قرارداد بیع باید حال باشد و شامل قرارداد­های مدت دار (موجل) نمیشود.
• تمام یا بخشی از مال مورد معامله را به خریدار تحویل داده نشده باشد.
• باید سه روز از تاریخ انعقاد قرارداد گذشته باشد و نه مال مورد معامله به خریدارتسلیم شده باشد و نه هزینه­ای به فروشنده پرداخت شده باشد .
• مال مورد معامله باید عین خارجی و یا در حکم آن باشد .

نکته : این خیار در صورتی محقق میشود که پرداخت ثمن از سوی فروشنده درخواست نشده باشد. در صورت وجود امارات دایر بر التزام عملی فروشنده به بیع مانند ارسال اظهارنامه و مطالبه ثمن امکان استناد بایع به خیار تأخیر ثمن وجود ندارد زیرا در این صورت خیار وی ساقط شده است.

نکته: اسقاط خیار تاخیر ثمن نیز امکان پذیر است. اسقاط خیار تاخیر ثمن به این صورت است که میتوان خیار تاخیر ثمن را به صورت صریح در قالب شرط ضمن عقد در قرارداد یا به صورت ضمنی ساقط نمود. مثلا اگر فروشنده پرداخت ثمن را مطالبه کند یا خریدار مورد معامله را تحویل بگیرد خیار تاخیر ثمن به طور ضمنی ساقط خواهد شد.

زمان اعمال خیار تاخیر ثمن

خیار تاخیر ثمن صورتی تحقق پیدا می‌کند که حداقل سه روز از امضای عقد بیع سپری شده باشد. در خصوص فوریت خیار تاخیر ثمن باید بدانید که خیار تاخیر ثمن بر خلاف خیار غبن و خیار عیب از خیارات فوری محسوب نمی‌شود. درواقع می‌توان گفت که اصل بر عدم فوریت استناد به خیار تاخیر ثمن قانون مدنی است و برای استناد به این خیار در قانون مدنی بازه زمانی مشخصی در نظر گرفته نشده. بنابراین، فروشنده تا زمانی که خریدار، تمام بهای مال مورد معامله را پرداخت نکرده باشد و فروشنده ثمن را مطالبه نکرده باشد، از حق استناد به این خیار برخوردار است.

نمونه رای خیار تاخیر ثمن

رأی دادگاه بدوی

درخصوص دادخواست ح. ر. باوکالت ر. ت. بطرفیت س. ب. دائربه تائید فسخ قرارداد فروش یک دستگاه اتومبیل اسپورتیج بشماره … توام با هزینه دادرسی مقوم به مبلغ ۵۱۰۰۰۰۰۰ ریال بشرح متن دادخواست با این توضیح که درقراردادمزبور مقررگردیده تا مورخه ۹۲/۱۲/۲۰ ثمن آن پرداخت گردد. وباعدم پرداخت خواستار تائید فسخ آن می باشند صرفنظر ازمدافعات صورت گرفته وادعای پرداخت وجه و ثمن آن که مورد پذیرش ویا رد آن باشد چون فرد دیگری بخشی از ثمن را به ادعای خوانده به حساب خواهان پرداخت کرده.

خواهان مدعی است از بابت طلب دیگری وجه دریافت شده است. باتوجه به اینکه عدم پرداخت بموقع ثمن معامله طبق مواد ۳۹۵-۴۰۳و۴۰۴ ق.م ازمقررات ومصادیق خیارتاخیر ثمن محسوب میگردد وخیار تاخیرثمن تشریفات خاص خود را دارد. همانطورکه از مفهوم ومنطوق ماده ۳۹۵ قانون مدنی استفاده میگردد عنوان شده خواهان میتواند طبق مقررات راجعه به خیار تاخیر ثمن معامله را فسخ نماید ویکی ازشرائط اعمال این خیار عدم مطالبه خواهان فسخ (بایع )میباشد. بطوری که اگرمعلوم شود بایع به نحوی از انحاء مطالبه ثمن نموده وبه قرائن معلوم گردد که مقصود التزام به بیع بوده خیار اوساقط میگردد.

این درحالی است که خواهان طبق دادخواست تقدیمی عنوان داشته متاسفانه خوانده علیرغم مراجعات مکرر وتماس های متعدد از پرداخت بدهی خود طفره رفته وخودداری نموده وحتی اظهارنامه نیز جهت مطالبه وجه تنظیم وارسال داشته ، بنابراین خواسته غیرقابل پذیرش مستنداً به مواد مرقوم وماده ۱۲۵۷ قانون مزبورحکم به بطلان آن صادرمیگردد.رای صادره ظرف ۲۰ روز پس ازابلاغ قابل اعتراض دردادگاه تجدیدنظراستان تهران است .

طبق رای فوق که در مرحله تجدید نظر خواهی تایید شد و مواد ۴۰۳،  ۴۰۴ و ۳۹۵ قانون مدنی یکی از شرایط اعمال خیار تاخیر ثمن، عدم مطالبه ثمن توسط بایع است. بنابراین اگر بایع به موجب اظهارنامه مطالبه ثمن نموده یا ادعا کند علی رغم مراجعات مکرر، خریدار مستنکف از پرداخت بوده؛، این اموضوع به منزله التزام به بیع بوده و خیار تاخیر ثمن ساقط می شود.

سوالات متداول

خیار تاخیر ثمن چیست؟

یکی از انواع خیارات قانونی است که فروشنده می تواند بر اساس آن و در صورت وجود شرایط این خیار، عقد بیع واقع شده را فسخ نماید.

خیار تاخیر ثمن مخصوص کیست؟

خیار تاخیر ثمن از اختیارات مربوط به فروشنده میباشد و برای مشتری این خیار اعمال نمی شود .

آیا خیار تاخیر ثمن فوری است؟

خیر خیار تاخیر ثمن، بر خلاف خیار عیب و خیار غبن، فوری نیست و فروشنده تا زمانی که مورد معامله را به خریدار تحویل نداده و ثمن را دریافت نکرده است میتواند از از این حق استفاده نماید.

آیا خیار تاخیر ثمن قابل اسقاط است؟

بله همانگونه که در مقاله بیان شد میتوان خیار تاخیر ثمن را به صورت صریح در قالب شرط ضمن عقد در قرارداد یا به صورت ضمنی ساقط نمود. مثلا اگر فروشنده پرداخت ثمن را مطالبه کند یا خریدار مورد معامله را تحویل بگیرد خیار تاخیر ثمن به طور ضمنی ساقط خواهد شد.