پس از مطالعه، در صورت مفید بودن، این متن را برای دیگران نیز ارسال نمایید تا آن‌ها نیز از مطالعه مفید آن بهره‌مند شوند.
گاهی اوقات اشخاص نسبت به وجود نسب مشروع با اختلاف مواجه می شود. در این صورت دعوی اثبات یا انکار نسب مطرح میشود. انکار نسب یا نفی نسب می تواند به عنوان یک دعوا در دادگاه خانواده مطرح شود و هر شخص ذی نفعی می تواند رسیدگی به این دعوا را از دادگاه تقاضا نماید. همچنین ممکن است مردی کودکی که از همسرش متولد شده را به خود منتسب نداند و منکر نسبت پدری – فرزندی با او شود. این مسئله در فقه تحت عنوان نفی ولد شناخته شده است. مرد در این صورت باید ضمن اقامه دعوای نفی ولد در دادگاه خانواده، نسب طفل نسبت به خود را با ارائه دلیلی انکار نماید.
گروه حقوقی اوان مجموعه ای متخصص از وکلای دادگستری، اساتید دانشگاهها و حقوقدانان میباشند که ارائه تمامی خدمات حقوقی از جمله وکالت و مشاورههای تخصصی در دعاوی حقوقی را بر عهده میگیرند.
قصد ما در این مقاله، بررسی موضوع است که نفی نسب یا انکار نسب چیست؟ نفی ولد یعنی چه؟ دعوی نفی ولد چگونه مطرح میشود؟ دعوای نفی نسب چگونه مطرح میشود؟ تفاوت دعوای نفی نسب و نفی ولد چیست؟ و به طور کلی تمام مسائل مربوط به مبحث نفی نسب و نفی ولد.
فهرست مطالب
کاربر گرامی، در صورت نیاز به وکیل پایه یک کلیک نمایید.
نفی نسب چیست؟
ممکن است شخصی که از نظر ظاهری دارای نسبتی با فرد دیگر است، اقدام به انکار آن نسبت نماید. این انکار میتواند شامل روابط پدر-فرزندی، مادر-فرزندی و همچنین روابط خواهر یا برادری باشد. نفی نسب ممکن است توسط فرزند یا نوه نیز مطرح گردد. لازم به ذکر است که نحوه و احکام مربوط به نفی نسب بستگی به این دارد که این انکار توسط پدر صورت گیرد یا توسط دیگر اشخاص.
نفی ولد چیست؟
در قسمت قبلی به تعریف نفی نسب پرداخته شد و در اینجا به توضیح مفهوم نفی ولد میپردازیم. به انکار نسب به وسیله پدر، اصطلاحاً نفی ولد گفته میشود. این اقدام عموماً از طریق ارائه دلایل متناقض با اماره فراش امکان‌پذیر است. فردی که به موجب قرابت نسبی به دیگری مرتبط است، ممکن است به انکار این نسبت اقدام کند. قانون مدنی این عمل را تحت عنوان نفی نسب یا انکار نسب معرفی میکند، ولی در صورتی که نسبت مورد انکار به رابطه پدر و فرزند مربوط باشد، به آن نفی ولد اطلاق میشود. اگر پدر نسبت فرزند متولد از همسرش را به خود انکار کند و او را فرزند خود نپندارد، در واقع اقدام به نفی ولد نموده است.
نکته قابل توجه: اقامه دعوی نفی ولد از سوی جد پدری پذیرفته نمی‌شود. به عبارت دیگر، اگر تقاضا از جانب جد پدری مبنی بر نفی ولد مطرح گردد، رأی صادر شده در این خصوص به منزله صدور حکمی خارج از حدود خواسته خواهد بود.
دعوی نفی نسب
بر اساس رویه دادگاه ها هر شخص ذی نفعی علاوه بر پدر می تواند دعوای نفی نسب را در دادگاه اقامه نموده و نسب را انکار کند. دعوای نفی نسب و انکار نسب به کودکان صغیر و نوزادان اختصاص نداشته و نسب شخص بالغ را هم می توان نفی کرد. دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای نفی نسب، دادگاه خانواده میباشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد دعوای نفی نسب کلیک کنید .
دعوای نفی ولد
طبق مطالب ارائه شده، در صورتی که دعوای نفی ولد اثبات شود؛ طفل به پدر خود منتسب نشده و از برخی حقوق قانونی خود محروم خواهد شد. به همین دلیل است که برای حفظ حقوق قانونی طفل، اقامه دعوای مذکور در یک محدوده زمانی مشخص یعنی دو ماه امکان پذیر است. برای دریافت اطلاعات کامل در مورد اینکه دعوای نفی ولد چیست کلیک کنید.
شبکه های اجتماعی اوان
|
راه‌های اثبات نسب در دعاوی نفی نسب
در برخی موارد، در دعاوی نفی نسب، اثبات نسبت نسبی به عنوان دفاع از حقوق فردی ضروری میباشد. در ادامه به بررسی روش‌های مشروع اثبات نسب پرداخته میشود:
کیفیت اثبات روابط
برای اثبات نسب به شکل مشروع، لازم است کیفیت اثبات روابط خانوادگی مورد بررسی قرار گیرد.
کیفیت اثبات رابطه زوجیت
برای اثبات نسب مشروع، باید اثبات شود که میان پدر و مادر طفل، پیوند زناشویی قانونی و صحیح وجود دارد. به منظور اثبات رابطه زوجیت، میتوان از هر نوع ادله اثبات دعوی استفاده کرد، و در این زمینه، قانون‌گذار ایرانی هیچ محدودیتی برای نوع دلیل برقرار نکرده است.
کیفیت اثبات نسب مادری
به منظور اثبات نسب مادری، باید دو نکته اساسی اثبات شود: اولاً، زنی که به عنوان مادر معرفی شده، فرزندانی به دنیا آورده است و ثانیاً، این فرزند همان طفلی است که نسبت به او ادعای نسب مطرح شده است. همان‌طور که قانون‌گذار در اثبات رابطه زوجیت اصل آزادی دلیل را پذیرفته، در اینجا نیز اصل آزادی دلیل اعمال میشود.
کیفیت اثبات نسب پدری
اثبات نسب پدری معمولاً دشوارتر از اثبات نسب مادری است، زیرا ولادت طفل از مادر یک امر محسوس و مشهود میباشد. به همین دلیل، در اثبات نسب پدری باید انتظار قطع و یقین نداشت، چرا که هیچ دلیلی نمی‌تواند به صورت قطع نسبت پدری را اثبات کند. برای اثبات نسب پدری، باید از دلایل فقهی و همچنین روش‌های نوین پزشکی بهره‌مند شد.
نحوه اثبات نفی ولد
معولا نفی ولد از طریق اثبات خلاف اماره فراش صورت میگیرد. اماره فراش بدین معنی است که اگر در زمان زوجیت زن و مردی، طفلی به دنیا بیاید، فرض بر این است که آن طفل متعلق به شوهر است. بر اساس ماده ۱۱۵۸ قانون مدنی: (طفل متولد در زمان زوجیت ملحق به شوهر است، مشروط به اینکه از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد). در واقع، اگر طفل در فاصله کمتر از شش ماه بعد از ازدواج به دنیا آمده باشد، نفی ولد به آسانی قابل اثبات است و نیازی به رسیدگی قضایی نیست. چرا که طفل به شوهر ملحق نخواهد شد.
با اثبات خلاف اماره فراش نیز نفی ولد امکان پذیر است. مثلا اگر زن و شوهر بر عدم نزدیکی در مدت مذکور اتفاق نظر داشته باشند، یا اینکه با ارائه دلیلی مانند شهادت ثابت شود زوجین از هم دور بوده اند یا با انجام آزمایش های خون و نظیر آن، نسب متفاوت طفل و پدر کشف شود. یکی دیگر از روش های اثبات نفی ولد لعان است که در فقه به آن اشاره شده است.
نمونه رای در خصوص دعوی نفی نسب پس از اخذ شناسنامه
رأی دادگاه بدوی
درخصوص دعوی خانم ر. ک. با وکالت اقایان س. ح. و س. ح. به طرفیت خانم س.ف. ط.م. با وکالت اقای م. ق. و خانم ز. خ. و ع.ح.م. به خواسته نفی نسب فرزندی خوانده ردیف اول از متوفی س.ع. ط.م. به شرح گواهی انحصار وراثت شماره ….. مورخه ۱۳۹۳/۸/۱۰ . وکیل خواهان طی دادخواست تقدیمی و صورتجلسه مورخه ۱۳۹۴/۵/۴ دادگاه اذعان داشتند. براساس اطلاعات شناسنامهای خوانده ردیف اول، فرزند شوهر موکل اینجانبان است. شوهر موکل (متوفای مذکور) در تاریخ ۱۳۹۳/۵/۷ دارفانی را وداع گفته و هیچ گونه قرابتی با مشارالیه ندارد.
ایشان صرفا” به لحاظ فرزند خواندگی در اسناد مذکور این موضوع به ثبت رسیده است. درمقابل وکیل خوانده ردیف اول مرقوم داشتند خواهان سمتی درطرح دعوا نداشته است. ایشان بطرفیت کلیه ورثه طرح دعوی می نمودند وبرای این امر دلیلی ارائه نداند و مردود است. لکن درماهیت با اشاره به اینکه خوانده ردیف اول دارای شناسنامه بوده و این سند براساس اصول و مقررات قانونی تنظیم گردیده است. حتی خواهان طی سند شماره ……مورخه ۱۳۹۳/۵/۲۷ تنظیم شده دردفترخانه …… تهران خوانده ردیف اول و دوم راجزء ورثه مرحوم شادروان س.ع. ط.م. ی داشتند. بنابراین ادعای خواهان را فاقد وجاهت قانونی دانستند.
دادگاه صرفنظر از اینکه خواهان به عنوان خویشاوند سببی متوفای مذکور، میتواند دخالتی در نفی خویشاوندی نسبی خوانده ردیف اول داشته باشد یا خیر. لکن باملاحظه شناسنامه خوانده ردیف اول، خوانده ردیف اول به عنوان فرزند متوفی و خوانده ردیف دوم معرفی شده است. بی گمان شناسنامه سند رسمی تلقی می شود. شناسنامه نزد مأمور صالح دولت تنظیم گردیده ( مواد ۹۹۹ و۱۲۸۷ قانون مدنی) به همین دلیل همه مراجع رسمی و دادگاهها آن را می پذیرند. برای اثبات مطالبی که درشناسنامه نوشته شده است دلیل دیگری نمی خواهد. با ملاحظه سن متوفی و خوانده ردیف دوم با ارائهکننده شناسنامه، شناسنامه با مفادآن تطبیق میکند.
بنابراین استناد به شهادت شهود یا آزمایش DNA توان اثباتی درمقابل سند رسمی ندارند. ازسویی متوفی در زمان حیات و خوانده ردیف دوم ازسال ۱۳۶۴ تاکنون مدعی نفی ولد و نفی نسب از خوانده ردیف اول نشدند. خواهان نمی تواند به بهانه تملک میراث متوفی این رابطه نسبی را مخدوش نماید. درفرض آزمایش DNA و بی هویتی خوانده ردیف اول با مصلحت مربوط به حمایت از فرزندان و جامعه سازگار نیست. از همه مهمتر خواهان طی سند رسمی شماره …… مورخه ۱۳۹۳/۷/۲۷ اقرار به نسب خوانده ردیف اول با متوفی و خوانده ردیف دوم داشته است. بنابراین ضمن مردود دانستن دعوی خواهان مستندا” به ماده ۱۲۵۷ و ۹۹۹ و۱۲۸۷ قانون مدنی و ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی حکم به بطلان دعوی خواهان صادر می نماید. رای صادره حضوری ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در محاکم محترم تجدیدنظراستان تهران است.
رأی دادگاه تجدیدنظر استان
در خصوص تجدیدنظر خواهی خانم ر. ک. با وکالت آقای س. ح. به طرفیت خانم ها ۱- ع. ح.م. ۲- س.ف. ط.م. هر دو با وکالت آقایان ع. ر. و ب. ب. از دادنامه شماره ۹۲۵ مورخ ۱۳۹۴/۵/۲۸ صادر شده از شعبه ۲۴۹ دادگاه خانواده تهران. به موجب آن دعوی تجدیدنظر خواه به خواسته نفی نسب فرزندی تجدیدنظر خوانده ردیف دوم از مرحوم س.ع. ط.م. ی بلا دلیل و فاقد وجاهت قانونی تشخیص داده شد. حکم به بطلان دعوا صادر گردیده است. باتوجه به مندرجات پرونده و اسناد و مدارک ابرازی دعوی خواهان بدوی بنا به جهات و دلایل ذیل مطابق قانون طرح نشده و قابلیت استماع ندارد. اقتضاء داشته که دادگاه محترم نخستین بجای صدور حکم ماهوی قرار رد دعوا صادر نماید. زیرا:
دعوی نفی نسب فرزندی از غیر در واقع ادعای نفی ولد از غیر است و نفی ولد از غیر نیز مسموع نیست چون فقط پدر می تواند برابر قانون در مهلت قانونی نفی ولد کند.
مرحوم س.ع. ط.م. با مراجعه به اداره ثبت احوال و اقرار به ابوت خود و بنوت تجدیدنظر خوانده ردیف دوم برای او سند سجلی تنظیم و به عنوان فرزند واقعی برای او شناسنامه اخذ کرده و تا زمان فوت او را فرزند واقعی معرفی نموده است. هیچ وقت ادعا نکرده که او فرزند خواندهاش بوده و فرزند واقعی اش نیست. اگر هم قبل از فوت چنین ادعایی می کرد این ادعا مطابق مواد ۱۲۵۹ و ۱۲۷۳ و ۱۲۷۵ و ۱۲۷۷ قانون مدنی و مسئله ۱۰ از کتاب اللعان جلد دوم تحریر الوسیله این ادعا انکار بعد از اقرار محسوب شده و قابلیت استماع نداشت.
حال که تجدیدنظر خواه به عنوان یکی از ورثه آن مرحوم و به قائم مقامی از او آن هم بعد از اقرار به ابوت و بنوت آنان چنین ادعایی را مطرح کرده است، به طریق اولی ادعای او برابر مواد قانونی فوق الذکر قابلیت استماع ندارد. با توجه به غیر قابل استماع بودن دعوا دیگر نوبت به استماع شهادت شهود و یا آنجا آزمایش که رسیدگی ماهوی است نمی رسد. بنابراین با استناد به ماده ۳۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی دادنامه تجدیدنظر خواسته نقض و با استناد به ماده ۲ قانون مذکور قرار رد دعوا صادر می گردد. این رای قطعی است.
طبق رای فوق ادعای نفی نسب پس از اخذ شناسنامه برای فرزند، قابل پذیرش نیست؛ زیرا ادعای مذکور انکار بعد از اقرار محسوب می شود. همچنین در خصوص ذینفع دعوی نفی ولد، طبق ماده ۱۲۵۹، ماده ۱۲۷۳، ماده ۱۲۷۵و ماده ۱۲۷۷ قانون مدنی، نفی ولد از غیر مسموع نیست. فقط پدر می تواند دعوی نفی ولد طرح کند؛ بنابراین در صورت فوت پدر، دعوی نفی نسب توسط ورثه با قرار رد دعوی مواجه می شود.
نکات دعوای نفی ولد
نکته مهم در خصوص دعوای نفی ولد این است که مردی که ادعای او برخلاف امارهی فراش است باید ادعای خود را با ارائه دلیل ثابت کند. شوهر دو ماه از تاریخ اطلاع مهلت دارد دعوای نفی ولد را مطرح کند مگر آنکه در خصوص تاریخ تولد طفل خدعه‌ای به‌کار رفته باشد. در این صورت مهلت شوهر برای طرح دعوای نفی ولد، دو ماه از تاریخ کشف خدعه خواهد بود. البته اگر شوهر صریحاً یا ضمناً اقرار بر ابوت خود کرده باشد دعوای نفی ولد از او قابل پذیرش نخواهد بود.
ادله اثبات دعوای نفی نسب همان ادلهی اثبات قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی یعنی اقرار، اسناد، شهادت، امارات و قسم می باشد. البته باید توجه داشت که به موجب ماده ۱۲۷۳ قانون مدنی:( اقرار به نسب در صورتی صحیح است که اولا تحقق نسب بر حسب عادت و قانون ممکن باشد. ثانیا کسی که به نسب او اقرار شده تصدیق کند مگر در مورد صغیری که اقرار بر فرزندی او شده به شرط آن که منازعی در پیش نباشد).
نکته آخر اینکه صدور قرار کارشناسی و ارجاع به انجام آزمایشات ژنتیکی از جمله موارد شایعی است که برای اثبات ادعای نفی ولد و نفی نسب مورد استفاده قرار می گیرد.
تفاوت دعوای نفی نسب و نفی ولد
در این بخش به بیان تفاوت نفی ولد و نفی نسب میپردازیم. هر ذینفعی از جمله مادر، پدر، خواهر، برادر، فرزند، نوه و… می توانند در دعوای نفی نسب اقامه دعوا نمایند و قرابت نسبی خود را مورد انکار قرار دهند. در صورتی که دعوای نفی ولد فقط از سوی پدر قابل طرح است. در دعوای نفی ولد پدر ادعا می کند که نطفهی طفل متعلق به او نمیباشد.
بنابراین طرح دعوای نفی نسب از جانب هر ذینفعی ممکن است اما پدر نمی تواند به طرفیت فرزند خود دعوای نفی نسب طرح کند و حتما باید دعوای نفی ولد مطرح نماید. بنابراین دعوای نفی نسب زمانی طرح می گردد که خواهان رابطه ی نسبی خود را با خوانده منکر می شود.
آثار دعوای نفی نسب و نفی ولد
در خصوص آثار دعوای نفی نسب باید گفت ارث بری، الزام به انفاق و موانع نکاح ازجمله آثار و تکالیف وجود رابطهی نسبی می باشد. در واقع اگر بر اثر دعوای نفی نسب، رابطهی نسبی منتفی گردد، تمامی آثاری که بر این رابطه مترتب است از بین خواهد رفت. به عنوان مثال اگر یکی از واراث دعوای نفی نسب مطرح نمایند و ادعای او ثابت شود، شخصی که عدم وجود رابطهی نسبیاش با ورثه ثابت گردید، دیگر جز ورثه نبوده و ارثی به او تعلق نخواهد گرفت.
وکیل پایه یک دادگستری /گروه حقوقی اوان
استفاده از مشاوره حقوقی و وکیل متخصص و باتجربه در تمام مراحل رسیدگی پروندههای حقوقی و کیفری از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا با انتخاب وکیل و مشاوره حقوقی قبل ازهر اقدام قانونی در وقت و هزینه های دادرسی صرفه جویی میشود و حق و حقوق موکل ضایع نمی شود.
گروه وکلای حقوقی اوان مجموعه ای متخصص از وکلای دادگستری، اساتید دانشگاهها و حقوقدانان می باشد که با ارائه مشاوره های تخصصی. قبول وکالت و مشاوره در دعاوی حقوقی را بر عهده می گیرند.
سوالات و مشکلات حقوقی خود را با وکیل دادگستری تهران، وکیل دادگستری مشهد، وکیل دادگستری قم، وکیل دادگستری کرج مربوط به وکلای گروه حقوقی اوان مطرح نمائید تا در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگوی شما باشند.
جمع بندی
یکی از پرسش‌های متداول در بین افراد، مفهوم دعوای نفی نسب است. این نوع دعوا به شکلی است که خواهان در آن، درخواست نفی نسبت یک فرد خاص را مطرح میکند. در این دعوا، مباحثی همچون ارث‌بری، دریافت نفقه و سایر حقوق مرتبط اهمیت بالایی دارند. به‌منظور طرح دعوای نفی نسب، خواهان موظف است که دادخواست مربوطه را به دادگاه ارائه نماید و در مراحل خاص قانونی، روند اثبات یا رد نفی نسب طی گردد.
حضور یک وکیل باتجربه در پروندههای نفی نسب میتواند به‌طرز قابل‌توجهی از بروز اشتباهات جلوگیری کند و به سوالاتی از قبیل “نفی نسب چیست؟” پاسخ دهد. همچنین، وکیل میتواند با تسهیل فرآیند رسیدگی، سرعت روند دعوای نفی نسب را افزایش دهد. وکلای متخصص در گروه وکلای اوان، با ارائه مشاوره و خدمات حقوقی حرفه‌ای، در این زمینه آماده‌ی همکاری و حمایت از موکلان خود هستند.
سوالات متداول
دعوای نفی نسب زمانی طرح می گردد که خواهان رابطه ی نسبی خود را با خوانده منکر می شود. هر ذینفعی از جمله مادر، پدر، خواهر، برادر، فرزند، نوه و… می توانند در دعوای نفی نسب اقامه دعوا نمایند.
در اصطلاح به نفی نسب به وسیله پدر، نفی ولد گفته میشود که توضیحات مفصل آن در مقاله بیان شده است.
خیر دعوای نفی نسب و انکار نسب به کودکان صغیر و نوزادان اختصاص نداشته و نسب شخص بالغ را هم می توان نفی نمود.
خیر ادعای نفی نسب پس از اخذ شناسنامه برای فرزند، قابل پذیرش نیست؛ زیرا ادعای مذکور انکار بعد از اقرار محسوب می شود.
نظرات ارزشمند شما به ما کمک میکند تا خدمات خود را در زمینه دعوای نفی نسب و نفی ولد بهبود بخشیم. لطفاً تجربه خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
از طریق دکمه زیر میتوانید لینک صفحه را اشتراک گذاری کنید.
Comments (2)
امين بهمني - 1403/04/10
با سلام و احترام
سوال:
پدر اینجانب تقریبا ۵۰سال قبل برادرش پسرش را به پدر اینجانب بدلیل بچه دار نشدن سرپرستی اورا به پدر بنده سپرده است و الان پسر عموی من طبق شناسنامه برادر من می باشد الان پدر اینجانب چگونه باید از طریق مراجع قضایی نسبت به خروج نام آن اقدام نماید؟ آیا به ایشان قانونی ارث تعلق میگیرید.
ضمنا پدر و مادر پسرعموی بنده و پدر اینجانب در قید حیات میباشدند.
خواهشمندم لطفا راهنمایی بفرمایید با تشکر
گروه وکلای حقوقی اوان - 1403/05/09
باید دادخواست نفی نسب طرح بشود. و بر اساس قانون خانواده و قانون امور حسبی حذف نام از شناسنامه ممکن است.