نامزدی و خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی+ وکیل خانواده

برای دریافت مشاوره ، اعطای وکالت و اطلاعات کامل در خصوص وکیل خانواده نامزدی و خسارات ناشی از بر هم زدن آن و …کلیک کنید.

گروه حقوقی اوان که هر یک از وکلای آن دارای چندین سال سابقه فعالیت در دعاوی خانواده میباشند آماده اند تا در جهت رفع مشکلات شما در زمینه نامزدی و دریافت خسارت ناشی از بر هم زدن نامزدی به شما سروران گرامی بهترین مشاوره­ها را ارئه دهند. توصیه میشود برای رسیدگی به پرونده خود در جهت احقاق حق خود یا فرزندتان با وکیل خانواده در موسسه حقوقی اوان مشورت نمایید.

میتوان گفت وعده ازدواج یا همان نامزدی، قراردادی است که دو نفر برای ازدواج در آینده با هم می بندند؛ اما باید به این مساله توجه داشته باشید که وعده ازدواج یا همان نامزدی ایجاد علقه زوجیت نمی کند. به عبارتی تا زمانی که عقد نکاح بین طرفین جاری نشده باشد هر یک از آن­ها حق دارند که از ازدواج منصرف شوند.

اما نکته اینجاست که اگر ثابت شود فردی بدون دلیل موجه اقدام به بر هم زدن نامزدی نماید آیا باز هم نمیتوان از طرف مقابل برای بر هم زدن نامزدی خسارت گرفت؟ با توجه به عنوان مقاله که نامزدی و خسارات ناشی از بر هم زدن آن میباشد، در این مقاله قصد داریم راجع به نامزدی و آثار حقوقی ناشی از آن مطالبی را ارائه دهیم.

جهت مشاوره و یا اعطای وکالت کلیک کنید

نامزدی یا وعده ازدواج در قانون

طبق ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی:« وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی‌‌ کند اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده ‌باشد. بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده می ‌‌تواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی ‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید.»

بنابر ماده قانونی فوق هر یک از زن و مرد تا زمانی که عقد نکاح جاری نشده است، می توانند از ازدواج خودداری کنند.  طرف دیگر حق ندارد او را مجبور به ازدواج کند و یا خسارت بگیرد.

قانون مدنی سابق امکان مطالبه خسارت ناشی از بر هم زدن نامزدی که به صورت عمدی به هم خورده باشد را مورد پیش بینی قرار داده بود. این قانون اصلاح شد و امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی به شیوه دیگری امکان پذیر شد.

در گذشته با استناد ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی کسی که از بر هم خوردن نامزدی متضرر شده بود  می توانست نسبت به مطالبه خسارت ناشی از بر هم زدن نامزدی اقدام کند.  این ماده در سال ۱۳۷۰ به موجب قانون اصلاحی ۱۴/۰۸/۱۳۷۰ از قانون مدنی حذف شد. اما خوشبختانه در قانون جدید حمایت خانواده بندی از این قانون با قید نامزدی و خسارت ناشی از برهم زدن نامزدی در بند ۱ ماده ۴ همین قانون، جای خالی ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی را جبران نمود.

ماده ۴ قانون حمایت خانواده

« رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است:

نامزدی و خسارات ناشی از برهم ‌زدن آن

نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح

و …..»

دریافت مشاوره و راهنمایی از وکیل خانوداه در زمینه نامزدی و دریافت خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی به شما کمک میکند تا نسبت به وضعیت حقوقی خود ارزیابی دقیقی داشته باشید. از سویی مشاوره با وکیل خانواده، قبل از هر اقدامی، در صرفه جویی در وقت و هزینه شما بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

 

هدایای نامزدی به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند:

• هدایای مصرف شدنی: اگر عین هدایای مصرف شدنی از بین رفته باشند یا هدایا به گونه­ای باشند که عادتاً نگاه داشته نمی شوند مثل گل و شیرینی، هدیه دهنده نمی تواند قیمت آن را مطالبه کند.
• هدایای مصرف نشدنی: اگر هدایا به گونه­ای هستند که عادتاً نگاه داشته می شوند مثل ماشین و ساعت؛ هدیه دهنده می تواند قیمت آن را طلب کند مگر در ۲ مورد:
• اگر مال بدون تقصیر هدیه گیرنده از بین رفته باشد. اثبات تقصیر در تلف شدن هدیه، به عهده هدیه دهنده میباشد.
• مورد دوم زمانی است که به هم خوردن نامزدی به علت فوت یکی از نامزدها باشد.

پس گرفتن هدایای دوران نامزدی

در این قسمت قصد داریم در مورد شرایط و نکات پس گرفتن و استرداد هدایای دوران نامزدی توضیحاتی را بیان نماییم. موضوع استرداد هدایای نامزدی در ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی بیان شده است.

طبق ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی: «هر یک از نامزدها می ‌تواند در صورت به هم خوردن وصلت منظور هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده ‌است مطالبه کند اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتاً نگاه داشته می‌ شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده‌ باشد.که این از قوانین خسارت برهم زدن نامزدی می باشد.»

بنابر ماده فوق اگر خود هدایای نامزدی موجود باشند، قابل مطالبه و استرداد هستند. اما اگر خود هدایای نامزدی وجود نداشته باشد، قیمت هدایایی که برحسب عرف نگه داشته می شوند، قابل مطالبه خواهند بود.

همچنین بیان این نکته ضروری به نظر میرسد که زمانی قیمت هدایای نگه داشتنی مانند طلا دریافت میشوند که هدیه گیرنده آن­ها را عمدا از بین نبرده باشد. بنابراین اگر ثابت شود هدیه گیرنده از عمد این هدایا را از بین برده است، در صورت شکایت طرف مقابل، ملزم به استرداد هدایای نامزدی خواهد شد.

مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی

در ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی امکان پس گرفتن هدایای دوران نامزدی وجود دارد. علاوه بر آن بر اساس ماده  قانون مدنی۱۰۳۶ امکان مطالبه خسارات دوران نامزدی یا خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی توسط یکی از نامزدها نیز وجود دارد.

طبق ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی:« اگر یکی از نامزدها وصلت منظور را بدون علت موجهی به هم بزند؛ در حالی که طرف مقابل یا ابوین او یا اشخاص دیگر به اعتماد وقوع ازدواج مغرور شده و مخارجی کرده باشند، طرفی که وصلت را به هم زده است، باید از عهده خسارات وارده بر آید؛ ولی خسارات مزبور فقط مربوط به مخارج متعارفه خواهد بود.»

بر اساس این ماده از قانون مدنی، امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی برای هر یک از نامزدها پیش بینی شده بود. البته در این ماده نیز دریافت خسارت ناشی از بر هم زدن نامزدی شرایط خاص خود را داشت که با تامل در قانون قابل فهم است. در قسمت بعدی شرایط مطالبه خسارات ناشی از  بر هم زدن نامزدی که در این ماده ذکر شده است را تحلیل خواهیم کرد.

شرایط مطالبه خسارات ناشی از  بر هم زدن نامزدی

به طور خلاصه شرایط ناشی از بر هم زدن نامزدی عبارتند از:

• به هم زدن نامزدی بدون وجود دلیل موجه صورت گرفته باشد: بر اساس ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی، یکی از اصلی­ترین شرایط امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی این است که نامزدی بدون دلیل موجه به هم خورده باشد. بنابراین اگر کسی که نامزدی را به هم زده است، علت مشخصی برای به هم زدن نامزدی نداشته باشد، میتوان برای مطالبه خسارت ناشی از به هم زدن نامزدی نسبت به او اقدام نمود.

اگر یکی از طرفین به طرف مقابل در مورد خانواده یا شغل خود دروغ گفته باشد این کار او مصداق تدلیس در ازدواج خواهد بود. خود این فردی که در دوره نامزدی طرف مقابل را فریب داده است امکان مطالبه خسارت ناشی از بر هم خوردن نامزدی را ندارد؛ زیرا پنهان­کاری او باعث به هم خوردن نامزدی شده است.

اما اگر بر هم زدن نامزدی از روی قصد و بدون دلیل موجه باشد، طرف مقابل میتواند نسبت به دریافت خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی اقدام کند.

• فقط خسارات و هزینه­های متعارف ناشی از بر هم خوردن نامزدی قابل مطالبه خواهد بود: مطابق ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی یکی دیگر از شرایط امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی این است که فقط مخارج متعارف قابل مطالبه خواهد بود.

برای مصداق مخارج متعارف میتوان به هزینه­هایی همچون هزینه اجاره خانه، جشن نامزدی در حدود شئون زن و مرد و دوختن لباس عروسی اشاره کرد. لازم به ذکر است که اگر یکی از نامزدها مخارج غیر متعارفی از قبیل مهمانی­های غیر معمول و یا مسافرت­های تفریحی پر خرج کرده باشد، امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی وجود ندارد.

همانگونه که بیان شد ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی در اصلاحاتی که ضمن بازنگری سال ۱۳۷۰ در قانون مدنی به عمل آمده، حذف گردید. لذا در حال حاضر امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی با استناد به این ماده وجود ندارد.

اما به نظر می رسد که بر اساس قواعد عام مسئولیت مدنی زیان­های ناشی از بر هم زدن نامزدی بدون دلیل موجه قابل مطالبه خواهد بود. زیرا بر هم زدن نامزدی بدون دلیل موجه به نوعی سوء استفاده از حق بوده و تقصیر محسوب می شود که موجب ضمان و مسئولیت مدنی خواهد بود.

با این استدلال هر یک از نامزدها می تواند به دادگاه مراجعه نموده و دادخواست مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی را تقدیم نماید.

اظهارنامه استرداد هدایای نامزدی

در قسمت قبل گفتیم در در صورت بر هم خوردن نامزدی امکان استرداد هدایای نامزدی وجود دارد. همچنین شرایط و نکات پس گرفتن و استرداد هدایای نامزدی بیان شد. در این قسمت قصد داریم تا حدودی در مورد روش و نحوه اقدام برای استرداد هدایای نامزدی مطالبی بیان کنیم.

توصیه میشود قبل از مراجعه به محاکم برای طرف مقابل اظهارنامه­ای مبنی بر استرداد هدایای نامزدی ارسال نمایید. زیرا مطابق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی:« هرکس می تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را بوسیله اظهارنامه قضایی از دیگری مطالبه نماید » .

در نهایت اگر طرف مقابل به این اظهارنامه پاسخ قانع­کننده­ای ارائه نداد.  همچنین هدایای نامزدی را مسترد نکرد می توان با مراجعه به دادگاه خانواده، برای استرداد هدایای نامزدی طرح دعوای نمود.

نکته قابل توجه این است که پس از ارسال اظهار نامه و طرح دعوی در دادگاه خانواده میتوانید به ارسال اظهارنامه حقوقی استرداد هدایای نامزدی، به عنوان دلیل استناد کنید.

نمونه رای دادگاه در مورد  استرداد طلاجات دوران نامزدی منتهی به ازدواج

رأی دادگاه بدوی

در خصوص دعوی م. ر. با وکالت ح. ب. بطرفیت ز. الف.ذ.ن. با وکالت م. ج. بخواسته استرداد سرویس طلاجات دوران نامزدی طبق فاکتورهای پیوستی وحق الوکاله وکیل و هزینه دادرسی.

نظر به اظهارات وکیل خواهان طلاجات در دوران نامزدی توسط خواهان برای خوانده خریداری و تحویل وی شده است. با عنایت به اینکه دوران نامزدی منجر به ازدواج بین متداعیین شده است و تصویر سند رسمی ازدواج بیانگر وقوع ازدواج بین آنان میباشد.

لذا خواسته خواهان ثابت نبوده و دادگاه مستنداً به ماده ۱۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی حکم به رد خواسته خواهان صادر و اعلام می نماید. رای صادره ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظر طلبی در محاکم تجدید نظر استان تهران می باشد.

رأی دادگاه تجدیدنظر استان

درمورد تجدیدنظرخواهی اقای م. ر. بطرفیت همسرش خانم ز. الف.ذ.ن. نسبت به دادنامه شماره ۰۱۸۹۷-۹۴/۱۰/۲۰در پرونده کلاسه ۴۳۱/۹۴ صادره از شعبه ۱۰۰۱دادگاه عمومی حقوقی ملارد. بموجب آن دادنامه درخصوص دعوی مطروحه ایشان با وکالت اقای ح. ب. بطرفیت مشارالیها با وکالت اقای م. ج. بخواسته استرداد طلاجات اهدایی به وی در ایام نامزدی حکم بررد خواسته صادر گردیده است.

دادگاه نظر به اینکه محکمه بدوی بدلایل و مستندات ابرازی ورود پیدا نکرده و بدون بررسی دلایل محکمه در مقام صدورحکم نبوده که مبادرت به صدورحکم نماید. زیرا طلاجات یا با عنوان هدیه و هبه از سوی زوج به همسرش بوده که با بقاء عین آن رجوع وی جایز است. (البته با قید کراهت شرعی)

یا به عنوان عاریه با امانت غیرهبه بوده و محکمه می بایست با دعوت طرفین نسبت به کشف این مورد از نتیجه اظهارات زوجین حسب مورد اتخاذ تصمیم می نمود. چون چنین نبوده با تلقی حکم به قرار و نقض آن در اجرای ماده ۳۵۳ پرونده را جهت رسیدگی مجدد و اظهارنظر ماهیتی به شعبه محترم صادرکننده، قرار منقوض عودت میدهد. رای دادگاه قطعی است.

طبق رای فوق در دعوی استرداد طلاجات دوران نامزدی، دادگاه نمی تواند صرفا به این دلیل که نامزدی به ازدواج منتج شده است، از رسیدگی به دعوی خودداری کند؛ بلکه می بایست با ورود به دلایل و مستندات ابرازی، احراز کند که آیا قصد زوج از این اعطاء، هبه بوده یا عاریه یا امانت غیر هبه و بر این اساس حکم صادر کند.

سوالات متداول

• اگر کسی نامزدی را به هم بزند میتوان از او خسارت دریافت کرد؟

اگر کسی با دلیل موجه از ازدواج با طرف مقابل منصرف شود نمیتوان از او مطالبه خسارت نمود زیرا مطابق ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی، نامزدی ایجاد علقه زوجیت نمیکند.

ولی تحت شرایطی میتوان از طرف مقابل برای بر هم زدن نامزدی خسارت دریافت کرد. یکی از آن­ها به هم زدن نامزدی بدون دلیل موجه میباشد. توضیحات کامل در این خصوص در متن مقاله بیان شده است.

• شرایط مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی چیست؟

اولین شرط، بر هم زدن نامزدی بدون دلیل موجه میباشد. در غیر این صورت نمیتوان از طرف مقابل دریافت خسارت ناشی از بر هم زدن نامزدی را مطالبه کرد. نکته دیگر اینکه  فقط هزینه­های متعارف قابل مطالبه از طرف مقابل است.

یعنی اگر یکی از نامزدها مخارج غیر متعارفی مانند مهمانی­های غیر معمول و یا مسافرت­های تفریحی پر خرج نموده باشد، امکان مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی وجود ندارد.

برای دریافت اطلاعات کامل به متن مقاله مراجعه فرمایید.

 

• در صورت به هم خوردن نامزدی امکان پس گرفتن هدایا وجود دارد؟

بله بر اساس ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی در صورت بر هم خوردن نامزدی میتوان هدایای نامزدی را پس گرفت. اگر هدایا موجود نباشند طرف مقابل ملزم به پرداخت قیمت آن­ها خواهد بود.

مگر اینکه هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده‌ باشند. برای دریافت اطلاعات کامل در این خصوص به متن مقاله مراجعه فرمایید.

 

• آیا برای طرح دعوای مطالبه خسارات ناشی از بر هم خوردن نامزدی زمان مشخصی وجود دارد؟

خیر طرح دعوای مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی شامل مروز زمان نمیشود و هر یک از طرفین هر زمان بعد از به هم خوردن نامزدی می توانند به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دعوای خود را مطرح کنند. دادگاه هم مکلف به رسیدگی و صدور حکم مقتضی در مورد مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی می باشد.

• دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای مطالبه خسارت ناشی از بر هم زدن نامزدی کدام است؟

دادگاه خانواده در این خصوص صالح به رسیدگی میباشد.