الزام به انجام تعهد – نحوه اقدام

برای دریافت مشاوره نحوه اقدام و اعطای وکالت برای الزام به انجام تعهد می توانید بلافاصله اینجا کلیک کرده و با وکلای متخصص گروه حقوقی اوان تماس بگیرید .

ممکن است در یک قرارداد طرف مقابل نتواند آنگونه که در قرارداد توافق شده، از عهده تعهدات خود برآید. یا اینکه می توانسته، اما به دلیل بد عهدی یا هر دلیل دیگری به تعهدات خود عمل نکرده است. خیلی تفاوتی ندارد که در دعوای الزام به انجام تعهد با کدام قرارداد سر و کار داریم. ممکن است افراد در هر یک از قراردادها مثل اجاره، پیش فروش، خرید و فروش و مشارکت، مجبور به اقامه دعوای الزام به انجام تعهد شوند.

گروه  حقوقی اوان مجموعه ­ای متخصص از وکلای دادگستری، اساتید دانشگاه­ها و حقوقدانان می­باشند که ارائه تمامی خدمات حقوقی از جمله وکالت و مشاوره­ های تخصصی در دعاوی حقوقی را بر عهده می­گیرند.  قصد ما در این مقاله، بررسی دعوای الزام به انجام تعهد و بررسی الزام به انجام تعهد در قانون مدنی و به طور کلی تمام مسائل مربوط به مبحث الزام به انجام تعهد میباشد.

الزام به انجام تعهد و منشا آن

در این قسمت توضیح میدهیم که تعهد چیست، انواع تعهدات کدامند، الزام به انجام تعهد چیست و منشا الزام به انجام تعهد چیست.

بر عهده گرفتن امری تعهد نام دارد. تعهد ناظر به رابطه­ی حقوقی است که در آن شخصی در مقابل شخص دیگر متعهد میشود و بر اساس آن ملزم به انتقال مال، تسلیم مال، انجام دادن کار یا انجام ندادن کاری میشود. تعهد ممکن است به موجب قانون یا قرارداد باشد.

جهت مشاوره و یا اعطای وکالت کلیک کنید

الزام به انجام تعهدات به موجب قانون

مواردی در قانون وجود دارد که موجب الزام فرد به انجام تعهد در قبال دیگری می شود. به اینگونه موارد، ضمان قهری می گویند. در واقع ضمان قهری یعنی بدون آنکه میان دو نفر قراردادی منعقد شده باشد، یک طرف، مسئول جبران خسارت به طرف دیگر خواهد بود. به طور خلاصه موارد و مصادیق ضمان قهری عبارتند از:

• غصب: گرفتن ملک دیگران در حکم غصب است.
• اتلاف: از بین بردن عمدی یا سهوی مال دیگران در حکم اتلاف است.
• تسبیب: تسبیب یعنی فردی به طور غیر مستقیم عامل خرابی و آسیب به مال دیگری شود.
• استیفا: استیفاء یعنی گرفتن حقی که باید گرفته می شده اما تا کنون گرفته نشده باشد. به عنوان مثال ملکی از طریق ارث به فردی تعلق داشته ولی او تا کنون از این حق مطلع نبوده و حالا آن را مطالبه می کند. کسی که در ملک حضور دارد نیز مسئول استیفاء این حق است.

 

الزام به انجام تعهدات به موجب قرارداد

نوع دوم تعهدات، تعهدات قراردادی نام دارد. در یک قرارداد مکتوب، کاملاً روشن است که تعهد هر طرف چیست. در تعهد قراردادی، یعنی زمانی که شخص در یک عقد تعهدی را برعهده میگیرد، برای متعهد تکلیف و برای متعهدله حقی ایجاد میگردد که موجب میشود تا شخص متعهد ملزم به اجرای تکلیف شده و در صورت عدم اجرای آن متعهدله بتواند الزام وی به اجرای تعهد را از دادگاه مطالبه نماید. سند واقعی برای طرح دعوای الزام به انجام تعهد یا وادار نمودن طرف متخلف به ایفای تعهد در قرارداد­ها، همان قرارداد مکتوب میان طرفین است. به عنوان مثال فرض کنید، در یک قرارداد اجاره مقرر شود که مستاجر علاوه بر پردخت اجاره، کابینت­های آشپزخانه را تعمیر کند. ولی انجام این کار را به تعویق انداخته است. در این صورت مستاجر باید تعهدات خود را حتماً به انجام رساند و جبران خسارت کند.

نحوه اقدام برای دعوای الزام به انجام تعهد

قبل از آنکه در دعوای الزام به انجام تعهد دادخواست خود را به دادگاه ارائه دهید، بهتر است اظهارنامه ای را برای طرف مقابل خود از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک ارسال کنید. در این اظهارنامه، به طرف مقابل تاکید میشود که تعهداتی در قبال شما دارد که آن را انجام نداده است. طبق این اظهارنامه به طرف مقابل مهلتی برای اجرای تعهدات از سوی شما (خواهان) داده میشود. همچنین اخطار میشود که در صورت عملی نشدن تعهدات، مجبور به طرح دعوا علیه وی خواهید بود.

در صورتی که در مهلت مقرر پاسخ مناسبی دریافت نکردید، باید به دفاتر خدمات الکترونیک مراجعه نموده و دادخواست الزام به انجام تعهد را تنظیم و همراه با سوابق و مدارک مربوطه به دادگاه صالح تقدیم نموده و منتظر نوبت دادگاه خود باشید.

ممکن است به دلیل عدم انجام تعهدات از سوی طرف مقابل، خسارتی به شما وارد شده باشد. در این صورت شما به عنوان خواهان می توانید در هنگام ارائه دادخواست الزام به انجام تعهد،  خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد را نیز از دادگاه درخواست کنید. دادگاه در صورت حصول اطمینان به وارد شدن خسارت، بر اساس میزان خسارتی که کارشناس تعیین می­کند، نسبت به جبران خسارت حکم صادر خواهد نمود.

شرایط مطالبه خسارت عدم انجام تعهد

۱- در قرارداد، به موجب ماده ۱۹۰ قانون مدنی، شرایط اساسی صحت معاملات رعایت شده باشد. شرایط اساسی صحت معاملات عبارتند از:

• قصد طرفین و رضای آن­ها
• اهلیت طرفین
• موضوع معین
• مشروعیت جهت معامله

۲- جبران خسارت در صورت تخلف از انجام تعهد در قرارداد تصریح شده باشد یا بر اساس عرف مقرر شده و یا به موجب قانون باشد.

۳- برای ایفای تعهد مدت معینی مقرر شده و مدت مزبور منقضی شده باشد.

۴- مطابق مواد ۲۲۷ و ۲۲۹ قانون مدنی، عدم انجام تعهد به واسطه­ ی وقوع حادثه­ای نباشد که دفع آن خارج از حیطه اختیار متعهد است. (فورس ماژور)

طبق ماده ٢٢٩ قانون مدنی: «اگر متعهد به واسطه ی حادثه ای که دفع آن خارج از حیطه اقتدار اوست، نتواند از عهده تعهد خود برآید، محکوم به تأدیه خسارت نخواهد بود».

بر اساس ماده ٢٣٧ قانون مدنی: «هرگاه شرط در ضمن عقد، شرط فعل باشد اثباتاً یا نفیاً، کسی که ملتزم به انجام شرط شده است باید آن را به جا بیاورد و در صورت تخلف، طرف معامله میتواند به حاکم رجوع نموده تقاضای اجبار به وفای شرط بنماید».

طبق ماده ٢٣٨ قانون مدنی: «هرگاه فعلی در ضمن عقد شرط شود و اجبار ملتزم به انجام آن غیرمقدور ولی انجام آن به وسیله شخص دیگری مقدور باشد، حاکم میتواند به خرج ملتزم موجبات انجام آن فعل را فراهم نماید.»

بر اساس ماده ٢٣٩ قانون مدنی: «هرگاه اجبار مشروط علیه برای انجام فعل مشروط ممکن نباشد و فعل مشروط هم از جمله اعمالی نباشد که دیگری بتواند از جانب او واقع سازد طرف مقابل حق فسخ معامله را خواهد داشت».

طبق ماده ۴٧ قانون اجرای احکام مدنی: «هر‌گاه محکوم به انجام عمل معینی باشد و محکوم‌علیه از انجام آن امتناع ورزد و انجام عمل به توسط شخص دیگری ممکن باشد‌ محکوم‌له می‌تواند تحت نظر دادورز (‌مامور اجرا) آن عمل را وسیله دیگری انجام دهد و هزینه آن را مطالبه کند و یا بدون انجام عمل هزینه لازم را به‌وسیله قسمت اجرا از محکوم‌علیه مطالبه نماید».

در هر یک از موارد مذکور دادگاه با تحقیقات لازم و در صورت ضرورت با جلب نظر کار‌شناس میزان‌ هزینه و معین می‌نماید. وصول هزینه مذکور و حق‌الزحمه کار‌شناس از محکوم‌علیه به ترتیبی است که برای وصول محکوم به نقدی مقرر است.

تبصره- در صورتی که انجام عمل توسط شخص دیگری ممکن نباشد مطابق ماده ۷۲۹ آیین دادرسی مدنی انجام خواهد شد.

نمونه رای الزام به انجام تعهد

در این بخش یک نمونه رای با عنوان الزام به انجام تعهد متقابل پیش از اجرای تعهد خود، برای آشنایی بیشتر شما عزیزان با مساله الزام به انجام تعهد در دادگاه­ها و رویه قضایی ارائه شده است:

رأی دادگاه بدوی

در خصوص دادخواست آقای م. د.ز. با وکالت آقای ع. الف. به طرفیت آقای س.ص. ب.ن. بخواسته­ی مطالبه مبلغ ۳۶۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال(سیصد و شصت میلیون ریال) با هزینه دادرسی و حق الوکاله و خسارت تأخیر تأدیه. دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و نظر به اظهارات خواهان و با توجه به آخرین صورتجلسه­ی تنظیمی فی ما بین طرفین به شرح ظهر بیعنامه­ی مورخ ۹۳/۴/۱۹ که صراحتا بین طرفین مقرر گردیده، پرداخت الباقی ثمن منوط به ارائه مدارک تجاری بودن و از طرفی از ناحیه­ی خواهان دلیلی که مبین ارائه مدارک مذکور باشد ارائه نگردیده است.

لذا الزام طرف مقابل به ایفای تعهد قبل از این که خواهان به تعهد خود اقدام نموده باشد توجیه قانونی ندارد. لذا طرح دعوی خواهان مطابق قانون صورت نگرفته است. مستنداً به ماده ۲ قانون آئین دادرسی مدنی قرار رد دعوی خواهان را صادر میشود. همچنین اعلام می دارد رای صادره حضوری بوده و ظرف مهلت بیست روز قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران می­باشد.

طبق رای فوق که در مرحله تجدید نظر خواهی نیز تایید شد؛ در مواردی که بر حسب قرارداد، طرفین تعهدات متقابلی نسبت به یکدیگر دارند، یک طرف قرارداد نمی تواند تازمانی که تعهد خود را اجرا نکرده است الزام طرف مقابل به ایفای تعهد را از دادگاه مطالبه کند.

جهت عضویت درصفحه اینستاگرام وکلای اوان روی تصویرکلیک کنید

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای الزام به انجام تعهد و نحوه اجرای رای

اگر الزام به انجام تعهد مربوط به مال غیر منقولی باشد؛ به عبارتی در خصوص ملک، دادگاه محل ملک، مبنای مراجعه و رسیدگی به دعوا خواهد بود و صالح به رسیدگی است. در غیر این صورت اگر موضوع تعهد مالی باشد و ارزش مال بیست میلیون تومان یا کمتر از آن باشد؛ باید به شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده مراجعه شود. در غیر این صورت دادگاه صالح، دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده خواهد بود.

 

در مورد نحوه اجرای رای نیز باید گفت برای اجرای رای الزام به انجام تعهد خواهان چند گزینه پیش روی خود دارد. بعد از طرح دادخواست و رسیدگی به دعوا در دادگاه و قطعیت رأی، خواهان یا وکیل وی درخواست صدور اجرائیه را به دادگاه ارائه میدهد و در نهایت اجراییه صادر می شود. در این صورت، خواهان می تواند به یکی از صورت های زیر عمل نماید:

• خواهان میتواند اقدام به فسخ قرارداد نماید.
• خواهان میتواند به خرج خود تعهد مورد نظر را انجام داده و هزینه آن را از وی مطالبه نماید.
• همچنین خواهان میتواند طرف مقابل خود را بر اساس حکمی که در دست دارد وادار به اجرای تعهد نماید.
• یا اینکه در نهایت از طریق شخص دیگری تعهدات را به انجام برساند.

الزام به انجام تعهد در قانون مدنی

در این بخش مستندات قانونی الزام به انجام تعهد و به عبارتی الزام به انجام تعهد در قانون مدنی و الزام به انجام تعهد در قانون اجرای احکام مدنی آورده شده است.

طبق ماده ٢٢١ قانون مدنی: «اگر کسی تعهد اقدام به امری را بکند یا تعهد نماید که از انجام امری خودداری کند، در صورت تخلف، مسئول خسارت طرف مقابل است مشروط بر این که جبران خسارت تصریح شده و یا تعهد، عرفاً به منزله ی تصریح باشد و یا برحسب قانون، موجب ضمان باشد».

بر اساس ماده ٢٢٢ قانون مدنی: «در صورت عدم ایفای تعهد با رعایت ماده ی فوق، حاکم میتواند به کسی که تعهد به نفع او شده است اجازه دهد که خود او عمل را انجام دهد و متخلف را به تأدیه مخارج آن محکوم کند».

طبق ماده ٢٢۶ قانون مدنی: «در مورد عدم ایفای تعهدات از طرف یکی از متعاملین، طرف دیگر نمیتواند ادعای خسارت نماید مگر این که برای ایفای تعهد مدت معینی مقرر شده و مدت مزبور منقضی شده باشد و اگر برای ایفای تعهد، مدتی مقرر نبوده، طرف، وقتی میتواند ادعای خسارت نماید که اختیار موقع انجام با او بوده و ثابت نماید که انجام تعهد را مطالبه کرده است».

بر اساس ماده ٢٢٨ قانون مدنی: «در صورتی که موضوع تعهد، تأدیه ی وجه نقدی باشد، حاکم میتواند با رعایت ماده ٢٢١، مدیون را به جبران خسارت حاصله از تأخیر در تأدیه دین محکوم نماید».

سوالات متداول

دعوای الزام به انجام تعهد چیست؟

اگر شخصی که تعهد به عهده او است از ایفای تعهد خودداری کند؛ طرف مقابل می تواند با مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست الزام به انجام تعهد، متعهد را ملزم به انجام تعهد نماید.

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای الزام به انجام تعهد کدام است؟

اگر الزام به انجام تعهد مربوط به مال غیر منقولی باشد؛ دادگاه محل وقوع ملک صالح به رسیدگی است. در غیر این صورت اگر موضوع تعهد مالی باشد که ارزش آن بیست میلیون تومان یا کمتر از آن باشد؛ باید به شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده مراجعه شود. در غیر این صورت دادگاه صالح، دادگاه حقوقی محل اقامت خوانده خواهد بود.

وکیل پایه یک دادگستری /گروه حقوقی اوان

با توجه به اینکه عدم انجام تعهدات توسط طرفین قرارداد­ها همه گیر شده است؛ این موضوع به مساله مهمی در جامعه تبدیل شده است. همانگونه که مستحضر هستید در دین و شریعت ما نیز به ایفای تعهد اهمیت زیادی داده شده است. برای طرح دعوای الزام به ایفای تعهد توجه به برخی نکات کوچک هم مهم است که توجه به آن­ها و کشف آن­ها نیاز به تجربه و مهارت دارد. پس توصیه می شود از وجود افراد مجرب و وکلای متخصص موسسه حقوقی اوان در این طیف موضوعات بهره­مند شوید.

گروه وکلای حقوقی اوان مجموعه ای متخصص از وکلای دادگستری، اساتید دانشگاه­ها و حقوقدانان می باشد که با ارائه مشاوره های تخصصی، قبول وکالت و مشاوره در دعاوی حقوقی را بر عهده می گیرند. سوالات و مشکلات حقوقی خود را با وکیل دادگستری تهران، وکیل دادگستری مشهد، وکیل دادگستری قم، وکیل دادگستری کرج مربوط به وکلای گروه حقوقی اوان مطرح نمائید تا در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگوی شما باشند.