تایید فسخ قرارداد به جهت تخلف از خیار شرط

لینک مقاله را به اشتراک بگذارید: https://oonelaw.com/cucumber-violation-of-the-condition

مبنای حقوقی دادخواست

خیار تخلف از شرط، چنانچه در قرارداد به نفع یکی از متعاقدین، شرطی در نظر گرفته شده باشد ، اعم از آن که شرط فعل باشد یا شرط صفت و یا شرط نتیجه در صورت تخلف متعهد از شرط و یا بی اعتباری شرط ، کسی که شرط به نفع او شده است می تواند اقدام به فسخ قرارداد کند.

اگر شرط مندرج در قرارداد شرط صفت باشد، مانند این که در قرارداد شرط شود، ملک مورد معامله دارای صفت و ویژگی خاصی باشد، در چنین حالتی اگر ملک فاقد ویژگی مذکور در قرارداد باشد، خریدار حق فسخ قرارداد را دارد.

چنانچه شرط مندرج در قرارداد شرط فعل باشد ، اگر شخصی که تعهد به انجام شرط نموده است ، اقدامی جهت ایفای تعهد خود نکند ، مشروط له (شخصی که تعهد به نفع او شده است ) ابتدا باید الزام متعهد را به انجام تعهد از دادگاه مطالبه کند.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام  کیلیک کنید

در صورتی که متعهد تعهد را انجام نداد ، متعهد له می تواند شخصا و یا از طریق شخص ثالث، تعهد را انجام و هزینه های آن را از متعهد دریافت کند. در صورتی که امکان اجرای تعهد از طریق متعهد له و یا شخص ثالث نباشد، متعهد له میتواند اقدام به فسخ قرارداد کند. # خیار تخلف از شرط

طرفین دعوی

در هر یک از موارد فوق، شخصی که در قرارداد به نفع او شرطی ذکر شده است، می تواند پس از فسخ قرارداد به هر نحوی، دادخواست تایید فسخ قرارداد را در دادگاه حقوقی مطرح کند.
پس از فسخ قرارداد از سوی صاحب حق فسخ، هر یک از طرفین دعوا می تواند، دعوای تایید فسخ را در دادگاه صالح طرح کند. # خیار تخلف از شرط

مرجع صالح برای رسیدگی

دعوی تایید فسخ قرارداد در صورتی که مربوط به معاملات ملکی باشد، دادگاه محل وقوع ملک، صلاحیت رسیدگی خواهد داشت.

نحوه ی اجرای رای

دادگاه فقط فسخ را تایید می کند و در واقع فسخ ، زمانی حاصل می شود که متعهد له آن را اعمال و به طرف مقابل ، اعلام می کند . بنابراین اجراییه در این دعاوی صادر نمی شود و حکم دادگاه ، تنها جنبه اعلامی دارد . # خیار تخلف از شرط

به خیار تخلف شرط ، اصطلاحا خیار اشتراط نیز گفته میشود.

تایید فسخ از آنجا که خلاف اصل صحت قراردادهاست و ادعایی است که باید ثابت شود و به عنوان خواسته مطرح شود؛ اما در صورتی که به عنوان دفاع از دعوی طرف مقابل مطرح شود ، نیاز به طرح دعوی تقابل ندارد.

بر این اساس طرفی که مدعی فسخ قرارداد و انحلال آن است، می تواند صبر کند تا طرف مقابل برای الزام وی به قرارداد یا عناوین مشابه دیگر اقدام کند. و در مقام دفاع از حقوق خود به فسخ قرارداد استناد کند . # خیار تخلف از شرط

بر این اساس در استناد به فسخ قرارداد ، نیازی به طرح دعوی تقابل هم نخواهد بود.

طرح دعوی تایید در جایی کاربرد می یابد که مدعی فسخ می خواهد، هر چه سریع تر تکلیف قرارداد را روشن و از آثار فسخ قرارداد استفاده کند و یا در کنار خواسته ی تایید فسخ، خواسته ی دیگری نظیر استرداد وجه و یا ابطال سند و یا مطالبه ی خسارت را درخواست کند. به همین خاطر متداول است که دادخواست تایید فسخ قرارداد در کنار دعاوی دیگر مطرح می شود.
اگر تاخیر در پرداخت هر یک از اقساط ثمن به فروشنده حق فسخ بدهد، وصول هر کدام از اقساط که موعدش گذشته باشد، از سوی طلبکار می تواند قرینه ای بر اسقاط ضمنی حق فسخ باشد. # خیار تخلف از شرط

فوریت حق فسخ

حق فسخ قرارداد به دلیل تخلف متعهد از شرط قراردادی فوریت ندارد و صاحب حق فسخ هر زمان که بخواهد میتواند اقدام به فسخ قرارداد کند. این حق فسخ در صورت فوت ذی حق به ورثه منتقل میشود.
اگر بعد از عقد قرارداد و قبل از فسخ آن خریدار در ملک تصرفات حقوقی مانند فروش، رهن، اجاره انجام دهد. در صورت فسخ قرارداد این تصرفات معتبر است. مگر آن که در قرارداد عدم تصرفات ناقله شرط شده باشد. # خیار تخلف از شرط

مستندات قانونی

ماده ۲۳۷ قانون مدنی

• هر گاه شرط در ضمن عقد شرط فعل باشد اثباتاً یا نفیاً کسی که ملتزم به آنجام شرط شده است باید آن را بجا بیاورد و در صورت‌تخلف طرف معامله میتواند به حاکم رجوع نموده تقاضای اجبار به وفاء شرط بنماید. # خیار تخلف از شرط

ماده ۲۳۸ قانون مدنی

• هر گاه فعلی در ضمن عقد شرط شود و اجبار ملتزم به آنجام آن غیر مقدور ولی انجام آن به وسیله شخص دیگری مقدور باشد حاکم‌ میتواند به خرج ملتزم موجبات انجام آن فعل را فراهم کند. # خیار تخلف از شرط

• ماده ۲۳۹ قانون مدنی
  هر گاه اجبار مشروط علیه برای انجام فعل مشروط ممکن نباشد و فعل مشروط هم از جمله اعمالی نباشد که دیگری بتواند از جانب او ‌واقع سازد طرف مقابل حق فسخ معامله را خواهد داشت. # خیار تخلف از شرط

ماده ۲۴۶ قانون مدنی

• در صورتی که معامله به واسطه اقاله یا فسخ بهم بخورد شرطی که در ضمن آن شده است باطل میشود و اگر کسی که ملزم به انجام‌شرط بوده است عمل به شرط کرده باشد میتواند عوض او را از مشروط ‌له بگیرد.

ماده ۱۴۲ قانون آیین دادرسی مدنی

• دعوای متقابل به موجب دادخواست اقامه می شود، لیکن دعاوی تهاتر، صلح، فسخ، رد خواسته و امثال آن که برای دفاع از دعوای اصلی اظهار می شود، دعوای متقابل محسوب نمی شود و نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه ندارد. # خیار تخلف از شرط

رویه و نظرات قضایی

رای اصراری شماره ی ۴۵ مورخ ۴۵/۲/۱۲ هیات عمومی دیوان عالی کشور 

ضمانت اجرای تخلف از شرط مندرج در قرارداد ، بطلان معامله نیست.  

رای عضویت در کانال تلگرام کیلیک کنید

رای شماره ی ۱۳۸۷ مورخ ۱۳۱۶/۶/۱۵ شعبه ی ۱ دیوان عالی کشور
اصولا طبق مواد ۱۳۷ و ۲۳۸ قانون مدنی با فرض این که اثبات شود مدعی علیه تخلف از کرده است ، ابتدا بایستی اجبار او به وفای به شرط ، تقاضا شود و مادام که تعذر به اجبار معلوم نباشد ، برای مدعی فسخ نخواهد بود. # خیار تخلف از شرط

رای شماره ی ۷۴۸ مورخ ۹۱/۶/۱۵ شعبه ی ۳ دادگاه تجدید نظر استان تهران
با توجه به این که انجام تعهدات خواندگان ، غیر مقدور می باشد و با ممتنع بودن شرط تغییر کاربری ملک ، دیگر موجبی برای اجبار خواندگان به انجام شرط وجود ندارد ؛ زیرا اجبار مشروط علیه وقتی است که امتناع از انجام شرط از سوی مشروط علیه باشد و قانون مدنی هم ناتوانی در تسلیم و اجرای تعهد و شرط را یکی از اسباب خیار می داند.

رای شماره ی ۵۸۴ مورخ ۹۱/۶/۱۳ شعبه ی ۸ دادگاه تجدید نظر استان تهران

اگر مشروط له بخواهد به استناد امتناع شرط فعل ضمن عقد; قرارداد را فسخ کند ، باید ابتدا الزام مشروط علیه به ایفای شرط را از دادگاه درخواست کند; و در صورت عدم امکان الزام ; از حق فسخ استفاده کند. # خیار تخلف از شرط

رای شماره ی ۱۶۶۵ مورخ ۸۶/۱۲/۵ شعبه ی ۱۸ دادگاه تجدید نظر استان تهران

در تخلف شرط فعل ، ابتدا باید درخواست الزام به وفای شرط را کرد ، نه این که در ابتدا قرارداد قابل فسخ باشد . فسخ یک عمل قضایی نیست تا بتوان از دادگاه درخواست اعمال آن را کرد. # خیار تخلف از شرط

رای شماره ی ۱۶۴۷ مورخ ۸۴/۹/۲۷ شعبه ی ۱۵ دادگاه تجدید نظر استان تهران

طرفین عملا در قرارداد فی مابین خیار تخلف شرط را از کافه ی خیارات مستثنی کرده اند . و با توجه به ارسال اظهارنامه از سوی فروشنده; مبنی بر حضور وی در دفترخانه در تاریخ معین و عدم حضور خریدار به گواهی دفتر خانه مربوطه; دادگاه دادخواست تجدیدنظر خواه را انشای فسخ تلقی میشوند. # خیار تخلف از شرط

نظریه ی مشورتی شماره ی ۷/۲۳۹۸ مورخ ۶۱/۵/۱۶ اداره ی حقوقی قوه ی قضاییه

تخلف مستاجر از شرط ضمن العقد; تنها موجب اعمال حق مراجعه ی موجر به دادگاه حقوقی و طرح دعوی در این زمینه خواهد بود; نه سبب ایجاد مزاحمت نسبت به تصرفات کامله ی مستاجر که عرفا متداول است; بنابراین شکایت مستاجر راجع به رفع مزاحمت هایی که از ناحیه ی موجر; نسبت به تصرفات همه جانبه و متعارف وی در عین مستاجره ایجاد می شود; قانونا قابل طرح و بررسی می باشد; بدیهی است تشخیص وراد بودن یا وارد نبودن شکایت و ارزشیابی دلایل; با مرجع رسیدگی کنند خواهد بود.

# خیار تخلف از شرط

کیمیا رضایی – وکیل پایه یک دادگستری