مطالبه خسارت تاخیر تادیه در انجام تعهد

لینک مقاله را به اشتراک بگذارید: https://oonelaw.com/delay-payment-damages

خسارت تاخیر تادیه

خسارت تاخیر تادیه ، در بسیاری از قراردادها; طرفین نسبت به یکدیگر تعهداتی را بر عهده می گیرند و معمولا برای انجام این تعهدات موعد و زمان مشخصی نیز تعیین می شود. حال ممکن است یکی از طرفین قرارداد نسبت به اجرای تعهدات خود تخلف کند ، این تخلف ممکن است به صورت تاخیر در اجرای تعهد و یا عدم انجام تعهد باشد.

اگر بر اثر تخلف متعهد ضرر و زیانی به طرف مقابل وارد شود ، متعهد له می تواند دادخواست مطالبه ی ضرر و زیان ناشی از تخلف قرارداد را به دادگاه تقدیم کند.

به عنوان مثال : در یک قرارداد مشارکت در ساخت ، سازنده تعهد می کند که بنای مورد نظر را در موعد معینی تکمیل و یا تحویل دهد و یا ممکن است در یک قرارداد اجاره ، موجر متعهد شود که ملک را در زمان مقرر به مستاجر تحویل دهد . در هر یک از مثال های فوق، تخلف متعهد از تعهدات قراردادی، ممکن است به طرف مقابل; ضرر و زیان وارد کند و ذینفع می تواند با تقدیم دادخواست; ضرر و زیان وارد شده به خود را مطالبه کند.

شرط طرح دادخواست مطالبه خسارت تاخیر تادیه

شرط لازم برای طرح چنین دعوایی این است که بر اثر تخلف طرف قرارداد به صورت مستقیم ضرر و زیانی وارد شود. در غیر این صورت و در حالتی که تاخیر و یا عدم اجرای تعهد ، ضرری به متعهد له وارد نکند ، امکان طرح چنین دعوایی نیست.
همچنین اگر در قرارداد خسارت مقطوعی برای تخلف از تعهدات پیش بینی شده باشد که اصطلاحا به آن وجه التزام گفته می شود ، سقف ضرر و زیان قابل مطالبه مبلغ وجه التزام است و حتی اگر ضرر و زیان وارد شده بیش از مبلغ وجه التزام باشد ، امکان مطالبه ی آن وجود دارد.  # خسارت تاخیر تادیه
معمولا در پرونده های مطالبه ی ضرر و زیان وارد شده ، ابتدا موضوع به کارشناس رسمی مربوطه ارجاع می شود و سپس بر اساس نظر وی دادگاه تصمیم میگیرد.

طرفین دعوی

متعهد له کسی است که تعهد به نفع او در نظر گرفته شده است; و از انجام تعهد خودداری نموده اند; که در اینجا خواهان است و باید به طرفیت متعهد دادخواست بدهد.
مرجع رسیدگی به کلیه دعاوی راجع به املاک و اموال غیر منقول الزاما باید در دادگاهی مطرح شود که ملک در حوزه ی آ ن قرار دارد. # خسارت تاخیر تادیه

نحوه ی اجرای رای

پس از صدور رای که به نفع خواهان صادر شده است و گذشت مدت زمان قانونی لازم جهت قطعیت آن و بعد از ابلاغ اجراییه به خوانده ، پرونده به دادورز سپرده میشود و برای این که مبلغ خسارت را از خوانده بگیریم ، یا باید مالی را به اجرای احکام معرفی کنیم و یا از طریق استعلام از نهادهای مربوطه ، اموال محکوم علیه را شناسایی و توقیف کنیم. پس از ارزش گذاری اموال محکوم علیه توسط کارشناس رسمی دادگستری; مال توقیف شده به فروش می رسد و مبلغ محکومیت از آن تادیه می شود; اگر اموالی از محکوم علیه در دسترس نباشد; محکوم له می تواند به استناد ماده ی سه قانون نحوه ی اجرای محکومیت های مالی ; درخواست جلب محکوم علیه را بکند. # خسارت تاخیر تادیه

تفاوت دادخواست خسارت تاخیر تادیه با دادخواست مطالبه ی وجه التزام قرارداد

تفاوت دادخواست مطالبه ی ضرر و زیان با دادخواست مطالبه ی وجه التزام قرارداد در این است; که در پرونده ی مطالبه ی وجه التزام ; صرف تخلف متعهد از قرارداد برای محکومیت وی به پرداخت وجه التزام کافی است; ولی در پرونده ی مطالبه ی ضرر وزیان ، خواهان باید اثبات کند; که در نتیجه ی تخلف خوانده از اجرای تعهد به او ضرر وارد شده است.
در مورد تعهداتی که موضوع آن وجه نقد است ، به جای دادخواست خسارت تاخیر انجام تعهد ، خسارت تاخیر تادیه می بایست تقدیم شود. این امکان وجود دارد که دادخواست ضرر و زیان تخلف از انجام تعهد به همراه خواسته ی الزام متعهد به ایفای تعهدات قراردادی، ارائه شود. # خسارت تاخیر تادیه

وقایع قهری

اگر متعهد بتواند اثبات کند که عدم اجرای تعهد و یا تاخیر در اجرای تعهد از سوی وی به دلیل وقایع و اتفاقاتی است; که خارج از اراده ی او بوده است; محکوم به پرداخت ضرر و زیان نخواهد شد. # خسارت تاخیر تادیه

مستندات قانونی
ماده ۲۲۶ قانون مدنی

در مورد عدم ایفاء تعهدات از طرف یکی از متعاملین طرف دیگر نمیتواند ادعای خسارت نماید; مگر اینکه برای ایفاء تعهد مدت ‌معینی مقرر شده و مدت مزبور منقضی شده باشد; و اگر برای ایفاء تعهد مدتی مقرر نبوده طرف وقتی میتواند ادعای خسارت نماید; که اختیار موقع‌انجام با او بوده و ثابت نماید; که انجام تعهد را مطالبه کرده است.خسارت تاخیر تادیه
ماده ۲۲۷ قانون مدنی
متخلف از انجام تعهد وقتی محکوم به تادیه خسارت میشود که نتواند ثابت نماید که عدم انجام به واسطه علت خارجی بوده است که‌نمیتوان مربوط به او نمود.
ماده ۲۲۸ قانون مدنی
در صورتی که موضوع تعهد تادیه وجه نقدی باشد حاکم میتواند با رعایت ماده ۲۲۱ مدیون را به جبران خسارت حاصله از تاخیر در‌تادیه دین محکوم نماید.

ماده ۲۲۹ قانون مدنی

اگر متعهد به واسطه حادثه که دفع آن خارج از حیطه اقتدار اوست; نتواند از عهده تعهد خود برآید محکوم به تادیه خسارت نخواهد بود.
ماده ۲۳۰ قانون مدنی
اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که در صورت تخلف متخلف مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید حاکم نمی‌تواند او را به بیشتر یا‌ کمتر از آن چه که ملزم شده است محکوم کند. # خسارت تاخیر تادیه

ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی

درخصوص مطالبه خسارت وارده، خواهان باید این جهت را ثابت نماید که زیان وارده بلاواسطه ناشی از عدم انجام تعهد یا تاخیر آن و یا عدم تسلیم خواسته بوده است در غیر این صورت دادگاه دعوای مطالبه خسارت را رد خواهد کرد. خسارت تاخیر تادیه

ماده ی ۳ نحوه ی اجرای محکومیت های مالی

« ماده ۳- اگر استیفای محکومٌ‌به از طرق مذکور در این قانون ممکن نگردد; محکومٌ‌علیه به تقاضای محکومٌ‌له تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته‌شدن ادعای اعسار او یا جلب رضایت محکومٌ‌له حبس می‌شود; چنانچه محکومٌ‌علیه تا سی روز پس از ابلاغ اجرائیه، ضمن ارائه صورت کلیه اموال خود; دعوای اعسار خویش را اقامه کرده ‌باشد حبس نمی‌شود; مگر اینکه دعوای اعسار مسترد یا به موجب حکم قطعی رد شود. خسارت تاخیر تادیه

تبصره ۱- چنانچه محکومٌ‌علیه خارج از مهلت مقرر در این ماده، ضمن ارائه صورت کلیه اموال خود، دعوای اعسار خود را اقامه کند ، هرگاه محکومٌ‌له آزادی وی را بدون اخذ تأمین بپذیرد یا محکومٌ‌علیه به تشخیص دادگاه کفیل یا وثیقه معتبر و معادل محکومٌ‌به ارائه نماید، دادگاه با صدور قرار قبولی وثیقه یا کفیل تا روشن شدن وضعیت اعسار از حبس محکومٌ‌علیه خودداری و در صورت حبس، او را آزاد می‌کند.

در صورت ردّ دعوای اعسار به موجب حکم قطعی، به کفیل یا وثیقه‌گذار ابلاغ می‌شود که ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ واقعی نسبت به تسلیم محکومٌ‌علیه اقدام کند. در صورت عدم تسلیم ظرف مهلت مذکور حسب مورد به دستور دادستان یا رئیس دادگاهی که حکم تحت نظر آن اجراء می‌شود; نسبت به استیفای محکومٌ‌به و هزینه‌های اجرایی از محل وثیقه یا وجه‌الکفاله اقدام می‌شود. در این مورد دستور دادگاه ظرف مهلت ده روز پس از ابلاغ واقعی قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است. نحوه صدور قرارهای تأمینی مزبور; مقررات اعتراض نسبت به دستور دادستان و سایر مقررات مربوط به این دستورها تابع قانون آیین دادرسی کیفری است. خسارت تاخیر تادیه

تبصره ۲- مقررات راجع به تعویق و موانع اجرای مجازات حبس در خصوص کسانی که به استناد این ماده حبس می‌شوند نیز مجری استرویه و نظرات قضایی.

رای شماره ی ۱۳۹۷ مورخ ۹۱/۱۱/۲۸ شعبه ی ۲۷ دادگاه عمومی حقوقی تهران
در صورت عدم پیش بینی حق فسخ در قرارداد ، ضمانت اجرای عدم انجام تعهدات قراردادی، در ابتدا الزام به ایفای تعهدات می باشد.

نشست های قضایی دادگستری گناباد ، دی ماه ۱۳۸۳

خواهان خسارت دیده از عدم انجام تعهد و یا تخیر در پرداخت طلبش و همچنین اجرت المثل به واسطه ی عدم تسلیم خواسته از باب اتلاف و تسبیب میتواند این خسارت را ضمن دادخواست از خوانده مطالبه کند . در این صورت دادگاه در صورت احراز صحت دعوای مطروحه ضمن صدور حکم راجع به اصل دعوی; محکوم علیه را به پرداخت خسارات مورد اشاره و بر حسب مورد; محکوم خواهد کرد و همچنین خوانده می تواند; خساراتی را که عمدا از طرف خواهان و یا علم به محقق نبودن در طرح دعوی به وی متحمل شده است; از خواهان مطالبه کند. # خسارت تاخیر تادیه

در هر صورت دادگاه حکم به پرداخت خسارت میدهد. با این توضیح ، مطالبه ی خسارت های موضوع ماده ی ۵۱۵ ، مستلزم تقدیم دادخواست جداگانه نیست و ضمن دعوای اصلی ، مورد مطالبه قرار خواهد گرفت ، لیکن در صورتی مطالبه ی خسارت پس از ختم دادرسی باشد ، مستلزم تقدیم دادخواست جداگانه است؛ زیرا پس از ختم دادرسی ، قاضی از رسیدگی فراغت حاصل کرده و نمی تواند ادعای جدیدی را بپذیرد.

کیمیا رضایی – وکیل پایه یک دادگستری
کانون وکلای همدان