پس از مطالعه، در صورت مفید بودن، این متن را برای دیگران نیز ارسال نمایید تا آنها نیز از مطالعه مفید آن بهره‌مند شوند.
تقسیم ترکه یا ارث یکی از مراحل قانونی بعد از فوت افراد است که براساس دادخواست انحصار وراثت، وراث صورت می پذیرد. بعد از پرداخت کلیه دیون متوفی، اموال متوفی بین ورثه براساس گواهی حصر وراثت تقسیم می گردد.در صورتیکه شخص یا اشخاصی از وراث صغیر یا محجورباشد، باید دادخواست انحصار وراثت یا تقسیم ترکه توسط قیم مطرح شود.
فهرست مطالب
کاربر گرامی، در صورت نیاز به وکیل پایه یک دادگستری متخصص و باتجربه، کلیک نمایید.
تقسیم ترکه بدون دردسر: روش‌های قانونی و توافقی
تقسیم ترکه یکی از حساسترین مراحل پس از فوت است که اگر به درستی انجام نشود، ممکن است به اختلافات خانوادگی و مشکلات حقوقی منجر شود. خوشبختانه با آگاهی از روش‌های قانونی و توافقی، می‌توان این فرآیند را به سادگی و بدون تنش مدیریت کرد. در مواردی که تمام ورثه بزرگسال و دارای اهلیت باشند، می‌توان با توافق و تنظیم تقسیم‌نامه رسمی، ترکه را بدون نیاز به مراجعه به دادگاه تقسیم کرد. اما اگر میان ورثه اختلاف وجود داشته باشد یا برخی از آنها محجور (مانند فرزندان صغیر) باشند، مراجعه به مراجع قضایی و استفاده از روش‌هایی مانند تقسیم به افراز، تعدیل یا رد ضروری خواهد بود.
گروه حقوقی اوان با سال‌ها تجربه در زمینه امور ارث و تقسیم ترکه، آماده ارائه مشاوره تخصصی و همراهی شما در این فرآیند است. وکلای مجرب این مجموعه می‌توانند با بررسی دقیق پرونده، بهترین روش تقسیم را پیشنهاد دهند و از حقوق شما در تمام مراحل دادرسی دفاع کنند. برای تقسیم ترکه به صورت عادلانه و بدون دردسر، میتوانید از خدمات حقوقی گروه اوان در تهران، مشهد، کرج و قم بهره‌مند شوید. با کمک کارشناسان این مجموعه، دیگر نگران پیچیدگی‌های قانونی یا اختلافات خانوادگی نباشید!
شبکه های اجتماعی اوان
|
تعریف ترکه
در متون قانونی ترکه تعریف نشده و اموال و حقوق جزء ترکه به تفصیل بیان نشده است. اما در متون فقهی و حقوقی علاوه بر ارائه تعریف در خصوص ترکه به بحث حقوق و اموال جزء ترکه پرداخته شده است.
در این راستا، ترکه عبارت از کلیۀ اموال و حقوق مالی مورِّث دانسته شده که پس از فوت وی به ملکیت ورثه منتقل می شود. اما قبل از آن باید دیون را تأدیه و وصایای وی را انجام داد و سپس بقیه را بین ورثه تقسیم کرد. تقسیم ترکه به معنای مأخوذ از ترک و به معنای اموالی است که متوفی پس از فوتش از خود به جا می گذارد.
تعریف ترکه در حقوق
ترکه در لغت به معنی اموالی است که یک فرد پس از فوت خود به جا می‌گذارد. در اصلاح حقوقی ترکه به اموال و حقوقی گفته میشود که از متوفی باقی می‌ماند. ترکه باقی‌مانده مانند یک مال مشاع است و تمام وارثین دارای حق مالکیت هستند. به عبارت دیگر یک نوع شراکت اجباری وجود دارد.
در حقوق مربوط به ارث، وراث باید ابتدا دیون و مطالبات متوفی را از ترکه وی تسویه نمایند، سپس باقی‌مانده اموال را بین خود تقسیم کنند. ترکه نه‌تنها شامل اموال منقول و غیرمنقول بلکه حقوق مالی نیز میشود. در نتیجه، ترکه شامل دارایی‌های مثبت مانند اموال و حقوق و دارایی‌های منفی مانند بدهی‌ها است. حقوق مالی مرتبط با ترکه شامل مواردی مانند حق خیار، حق رد و اجازه عقد فضولی در زمانی که مالک قبل از رد یا اجازه فوت می‌کند، و حق رهن مرتهن بر عین مرهونه است.
اموال جزء ترکه
اموال مربوط به ترکه شامل تمامی دارایی‌های متوفی، چه منقول و چه غیرمنقول است. همچنین، در مواردی ممکن است در حین حیات، فرد سبب تملک مالی خاصی شده باشد که پس از وفات او موجود میشود، مانند حساب بانکی که در حین حیات افتتاح کرده است و پس از درگذشت، قرعه به نام او بیفتد. در این موارد چون سبب تملیک در زمان حیات متوفی ایجاد شده است، این اموال نیز جزء ترکه محسوب می‌شوند.
انواع تقسیم ترکه
در این خصوص ماده ۳۱۶ قانون امور حسبی مقرر می‌دارد تقسیم ترکه طوری به عمل می‌آید که برای هریک از ورثه از هر نوع اموال حصه ای معین شود و اگر بعضی از اموال بدون زیان قابل قسمت نباشد ممکن است آن را در سهم بعضی از ورثه قرار داد و برابر بهای آن از سایر اموال در سهم دیگران منظور نمود و اگر تعدیل محتاج به ضمیمه پول به اموال باشد به ضمیمه آن تعدیل میشود.
در ماده ۳۱۷ همین قانون تشریح شده است درصورتیکه مالی اعم از منقول یا غیرمنقول قابل تقسیم و تعدیل نباشد ممکن است فروخته شده، بهای آن تقسیم شود. فروش اموال به ترتیب عادی به عمل می‌آید مگر آنکه یکی از ورثه فروش آن را به طریق مزایده درخواست کند.
اگر به دنبال موسسه حقوقی هستید اینجا کلیک کنید
تفاوت تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث
ماترک در لغت با سهم‌الارث تفاوت دارد. ماترک مالی است که پس از فوت متوفی از او به جا می‌ماند و شامل دارایی مثبت و حقوق او و دارایی منفی یا بدهی‌های او است. اما سهم‌الارث سهمی است که ورثه از اموال متوفی بدست می‌آورند.
دادگاه صالح برای درخواست سهم‌الارث دادگاه آخرین محل اقامت دائمی متوفی است. در صورتیکه محل اقامت متوفی معلوم نباشد، دادگاه آخرین محل سکونت او دادگاه صالح است و اگر در ایران زندگی نکرده باشد دادگاهی که مال غیر منقول در حوزه آن قرار دارد دادگاه صالح است.
درخواست تقسیم ترکه و دستور فروش
در صورت وجود چند وارث، هر یک از آنان حق دارد با مراجعه به دادگاه تقاضای سهم خود در ترکه را درخواست کند. همچنین، در صورتی که یکی از وراث محجور باشد، ولی یا قیم او می‌توانند به نیابت از وی درخواست تقسیم ترکه را ارائه دهند.
در برخی موارد، اموال ترکه ممکن است قابل تقسیم نباشند، که در این صورت نیاز به ارائه درخواست فروش مال مشاع است. در صورت توافق همه وراث بر سر فروش، فرآیند به سهولت انجام میشود. اما در صورت عدم توافق، قانون اعضای ترکه را به صورت مستقیم یا با حکم دادگاه به فروش می‌رساند.
انحصار وراثت و تقسیم ترکه
قبل از تقسیم ترکه، باید فرآیند انحصار وراثت انجام گیرد. برای حفظ دارایی‌های ترکه و جلوگیری از از بین رفتن آنها، اموال باید مخفی و مهر و موم شوند. پس از این مرحله، ترکه در دفاتر مربوط ثبت و مشخص می‌گردد و پس از تسویه امور بدهی و انجام اقدامات قانونی مربوط، تقسیم آن انجام میشود.
وراث می‌توانند ترکه را قبول یا رد کنند. یعنی ممکن است ترکه با پرداخت بدهی‌ها به عنوان مال متعلق به وارث محسوب شود یا وراث ممکن است آن را رد کنند و مسئولیت پرداخت بدهی‌های متوفی را نپذیرند.
لزوم اخذ گواهی انحصار وراثت در تقسیم ترکه
اولین و اساسی ترین سندی که برای طرح دعوای تقسیم ترکه لازم است گواهی انحصار وراثت است. این گواهی در واقع رایی است که در دادگاه صادر می شود و در آن وراث متوفی به ترتیب نوشته می شوند. در واقع بر اساس این گواهی دادگاه رسماً اعلام می کند که ورثه متوفی منحصراً همین اشخاصی هستند که در رای نام آنها برده شده و شخص دیگری به عنوان وارث متوفی شناخته نمی شود.
برای دریافت گواهی انحصار وراثت، فرد متقاضی پس از دریافت گواهی فوت متوفی و تهیه استشهادیه مربوط به انحصار وراثت، باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و درخواست صدور این گواهی را تنظیم کند. لازم به ذکر است که تنها یکی از وارثان می‌تواند این درخواست را ارائه دهد و نیازی نیست که سایر وراث نیز در این فرآیند مشارکت داشته یا رضایت خود را اعلام کنند.بعد از گذشت یک ماه اگر کسی مدعی نبود دادگاه مبادرت به صدور گواهی انحصار وراثت می کند. در حال حاضر بر اساس بند ت ماده ۹ قانون شورای حل اختلاف صدور گواهی انحصار وراثت در صلاحیت شورای حل اختلاف است.
مدارک لازم برای درخواست تقسیم ترکه
وراث می‌توانند با توافق ترکه را بین خود تقسیم کنند. اما اگر با هم اختلاف داشتند و یا یکی از آنها محجور بود حتما باید تقسیم ترکه از سوی دادگاه انجام شود.
مدارک مورد نیاز برای تقسیم ترکه به شرح ذیل است:
- درخواست به همراه مشخصات درخواست دهنده
- گواهی انحصار وراثت
- صورت اموال در صورت عدم تحریر
خواهان درخواست تقسیم ترکه
در صورت تعدد ورثه هریک از آنها می‌تواند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از سهم سایر ورثه بخواهد و همچنین ولی و وصی و قیم هر وارثی که محجور باشد و امین غائب و جنین و کسی که سهم‌الارث بعضی از ورثه به وی منتقل شده و همچنین موصی له و وصی راجع به موصی به در صورتیکه وصیت به جزء مشاع از ترکه شده باشد حق درخواست تقسیم را دارند.
محجور در میان ورثه؟ نحوه تقسیم ترکه را اینجا بخوانید!
وقتی در میان ورثه افراد محجور (مانند صغیر، مجنون یا سفیه) وجود داشته باشد، فرآیند تقسیم ترکه پیچیدگی های خاصی پیدا می کند. در چنین مواردی، قانون برای حمایت از حقوق این افراد تدابیر ویژه ای اندیشیده است. ابتدا باید برای محجور قیم یا ولی قانونی تعیین شود و تمام مراحل تقسیم با نظارت دادگاه انجام پذیرد. قیم موظف است با دقت از منافع محجور دفاع کند و هرگونه تقسیم نامناسب می تواند در آینده مورد اعتراض قرار گیرد.
گروه حقوقی اوان با تخصص ویژه در امور محجورین و تقسیم ترکه، آماده ارائه راهکارهای حقوقی به شماست. وکلای مجرب این مجموعه می توانند در تعیین قیم، تنظیم درخواست تقسیم ترکه و پیگیری مراحل دادرسی به شما کمک کنند. اگر در میان ورثه شما فرد محجوری وجود دارد، برای جلوگیری از هرگونه تضییع حق، حتما با مشاوران حقوقی اوان تماس بگیرید تا با آگاهی کامل این مسیر را طی کنید. تقسیم ترکه در حضور محجور نیازمند رعایت دقیق مقررات است و کوچکترین اشتباه ممکن است منجر به بطلان تقسیم نامه شود.
تقسیم ترکه مال مشاع
تقسیم ترکه مال مشاع یکی از چالش‌برانگیزترین مراحل پس از فوت فرد است، چرا که این اموال به صورت مشترک بین ورثه قرار دارد و نیاز به روش‌های قانونی برای تقسیم عادلانه دارد. مال مشاع به اموالی گفته میشود که سهم هر وارث به صورت درصدی یا جزئی از کل مال مشخص شده است، مانند زمین، خانه یا حساب بانکی. برای تقسیم چنین اموالی، سه روش اصلی وجود دارد: تقسیم به افراز که در آن سهم هر فرد به صورت فیزیکی جدا میشود، تقسیم به تعدیل که بر اساس ارزش مالی سهم‌ها تنظیم میشود، و تقسیم به رد که در آن برای ایجاد تعادل، وجه نقد یا مال دیگری به برخی ورثه اضافه می‌گردد. اگر هیچ یک از این روش‌ها امکان‌پذیر نباشد، دادگاه می‌تواند دستور فروش مال مشاع را صادر کند تا حاصل فروش بین ورثه تقسیم شود.
در مواردی که میان ورثه اختلاف وجود دارد یا برخی از آنها محجور (مانند صغیر یا مجنون) هستند، تقسیم ترکه باید تحت نظارت دادگاه انجام شود. همچنین، اگر پس از تقسیم، بدهی‌های متوفی کشف شود، طلبکاران می‌توانند به سهم ورثه مراجعه کنند. بنابراین، رعایت دقیق قوانین و مشورت با کارشناسان حقوقی در این زمینه ضروری است تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود. تقسیم عادلانه مال مشاع نه تنها حقوق همه ورثه را حفظ می‌کند، بلکه از اختلافات خانوادگی نیز می‌کاهد.
مدت زمان و هزینه تقسیم ترکه
مدت زمان لازم برای انجام فرآیند تقسیم ترکه ممکن است چندین ماه به طول انجامد، و تعیین مدت زمان دقیق ممکن نیست. معمولا این فرآیند از تاریخ صدور گواهی انحصار وراثت تا پایان تقسیم ماترک و وصول سهم‌الارث از طریق مراجع قضایی، در بازه زمانی تقریبی ۵ تا ۷ ماه انجام میشود. هزینه‌های دادرسی در دادگاه‌های الکترونیک، حسب نرخ‌های مصوب مراجع قضایی تعیین می‌گردد.
در صورتی که ترکه مشاع باشد و نتوان به صورت مستقیم بین وراث تقسیم گردد، دادگاه صالح، پس از بررسی وضعیت، دستور فروش مال مشاع را صادر می‌کند. پس از صدور این دستور، مال مشاع به مزایده گذاشته شده و درآمد حاصله پس از کسر هزینه‌ها، به صورت جداگانه به حساب‌های بانکی مربوط به وراث واریز میشود.
بطلان تقسیم ترکه
به طور کلی امکان ابطال تقسیم نامه وجود ندارد. زیرا اصل بر این است که تقسیم ترکه با اراده و علم افراد انجام شده است. اما اگر با دلایل مستحکم ثابت شود که اراده فردی معیوب بوده و دچار اشتباه یا تدلیس شده است، می‌تواند به دادگاه درخواست ابطال تقسیم‌نامه بدهد.
گاهی بعد از تقسیم ارث ممکن است یکی از ورثه معتقد باشد که حق وی تضییع شده است. در چنین حالتی اگر تقسیم با یک سند عادی انجام شده باشد فرد معترض می‌تواند به شورای حل اختلاف مراجعه کند و به دادگاه تقاضای تحریر و تقسیم ترکه بدهد.
معمولا برای این امر نیاز به دلایل و شواهد قوی است و اگر دلایل کافی وجود نداشته باشد ممکن است دعوا رد شود. در مواردی مانند تقسیم اشتباه، تقسیم ناشی از اختصاص مال معیوب به یکی از وراث و یا تدلیس امکان ابطال تقسیم وجود دارد.
درخواست ابطال تقسیم ترکه
برای لغو یا ابطال عملیات تقسیم ترکه، باید اقدام به طرح شکایت نمود. در صورتی که پس از انجام تقسیم، مشخص شود که فرآیند تقسیم به شکل صحیح انجام نشده یا آنکه بر اساس نظر دادگاه، تقسیم صورت‌گرفته باطل اعلام می‌گردد. این حالت ممکن است در مواردی رخ دهد که پس از کارشناسی، ایرادی در فرآیند یا نتیجه تقسیم تشخیص داده شود، مثلاً در نحوه سهم‌بندی که منجر به عدم عدالت و تساوی در تقسیم ارث شده باشد. در چنین مواردی، امکان درخواست ابطال تقسیم و تجدید عملیات تقسیم مجدد وجود دارد.
امکان تقسیم ترکه بدون دادخواست
سؤال این است که آیا وراث می‌توانند با توافق اموال را تقسیم نمایند، بدون اینکه به مرجع قضائی مراجعه کنند؟ در پاسخ باید بین دو حالت قائل به تفکیک شد:
- تمامی شرکاء حاضر و رشید باشند.
- تمامی شرکاء حاضر و یا رشید نباشند
- تمامی شرکاء حاضر و رشید باشند
در صورتیکه تمام ورثه و اشخاصی که در ترکه شرکت دارند حاضر و رشید باشند به هر نحوی که بخواهند می‌توانند ترکه را ما بین خود تقسیم و این تقسیم‌نامه را به دادگاه ارائه نمایند یا طی توافقی تقسیم نامه رسمی فی‌مابین تنظیم و بر اساس آن عمل نمایند بدون آنکه نیازی به مراجعه به دادگاه باشد.
تمامی شرکاء حاضر و یا رشید نباشند
اگر مابین شرکاء ترکه، محجور یا غایب باشد تقسیم ترکه به توسط نمایندگان آنها در دادگاه به عمل می‌آید. اگر برای غایب و محجور امین یا قیم تعیین نشده باشد ابتدا نمایندگان این اشخاص حسب مورد تعیین و پس از آن تقسیم به عمل می‌آید؛ بنابراین، در این حالت توافق و تقسیم اموال مشاعی خارج از دادگاه امکان ندارد.
وجود دین در ترکه تقسیم شده
ماده ۶۰۶ قانون مدنی در بیان اثر این وضع حقوقی و تأمین حقوق طلبکارها بیان کرده است; هرگاه ترکه میت قبل ازاداء دیون وی تقسیم شود; و یا بعد از تقسیم معلوم شود که بر میت دینی بوده است; طلبکار می‌تواند برای سهم معسر یا معسرین نیز به وراث دیگر رجوع نماید. البته درصورتیکه بعضی از ورثه مدیون متوفی باشند ممکن است دین را در سهم خود آنها قرار داد.
مرجع صالح برای تقسیم ترکه متوفی
برای درخواست تقسیم ترکه دادخواست برگه های مخصوص دادخواست و ذکر تمام ورثه و سایر اشخاصی که از این ماترک سهم میبرند; در ستون خوانده ضروری است ;به نحوی که اگر اسامی آنها کامل نوشته نشود; مرجع رسیدگی کننده به آن ترتیب اثر نمی دهد و قرار رد دادخواست صادر میشود.
دادگاه صالح برای تقسیم طبق قانون مدنی برای انجام امور تقسیم ترکه دادگاهی است; که آخرین اقامتگاه متوفی در محل آن واقع شده است; و اگر آخرین اقامتگاه شخص متوفی معلوم نباشد; دادگاه محل آخرین سکونت متوفی صالح می باشد. اگر محل سکونت معلوم نباشد; دادگاه محل وجود ترکه صالح به رسیدگی است و در صورت تعدد چنین محلی دادگاه محل وقوع ترکه غیر منقول صالح است.
وکیل متخصص ارث گروه حقوقی اوان
با توجه به پیچیدگی قوانین و مقررات در مورد ارث; انحصار وراثت بهتر است قبل از هر اقدام در خصوص دعاوی مربوط به ارث از مشاوره و وکالت وکیل متخصص ارث در تهران; وکیل ارث در مشهد; وکیل ارث در کرج; وکیل ارث در قم مربوط به وکلای گروه حقوقی اوان بهره مند شوید تا در کوتاهترن زمان ممکن پاسخگوی شما باشند.
جمع‌بندی
تقسیم ترکه یکی از مراحل مهم پس از فوت افراد است که طی آن اموال و دارایی‌های متوفی پس از پرداخت دیون و اجرای وصیت، بین ورثه تقسیم میشود. این فرآیند نیازمند رعایت قوانین و مقررات خاصی است، از جمله اخذ گواهی انحصار وراثت، تحریر ترکه، و در صورت نیاز، مراجعه به دادگاه برای تقسیم عادلانه. روش‌های مختلفی برای تقسیم ترکه وجود دارد، از جمله تقسیم به افراز، تعدیل، و رد. در صورت عدم امکان تقسیم، ممکن است اموال به فروش برسد. همچنین، در موارد خاص مانند وجود محجور یا غایب میان ورثه، تقسیم ترکه باید با نظارت دادگاه انجام شود.
سوالات متداول
تقسیم ترکه به فرآیند تقسیم اموال و دارایی‌های متوفی بین ورثه پس از پرداخت بدهی‌ها و اجرای وصیت گفته میشود.
این گواهی سند رسمی است که ورثه قانونی متوفی را مشخص می‌کند و برای شروع فرآیند تقسیم ترکه ضروری است.
بله، در صورتی که تمام ورثه حاضر و رشید باشند، می‌توانند با توافق ترکه را تقسیم کنند. در غیر این صورت، نیاز به مراجعه به دادگاه است.
ابتدا باید بدهی‌های متوفی از ترکه پرداخت شود، سپس باقی‌مانده بین ورثه تقسیم میشود.
دادگاه آخرین محل اقامت متوفی صلاحیت رسیدگی به درخواست تقسیم ترکه را دارد.
نظرات ارزشمند شما به ما کمک می‌کند تا خدمات خود را در زمینه تقسیم ترکه بهبود بخشیم. لطفاً تجربه خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
از طریق دکمه زیر میتوانید لینک صفحه را اشتراک گذاری کنید.