روش های ابطال رای داوری

لینک مقاله را به اشتراک بگذارید: https://oonelaw.com/referee-vote

ابطال رای داور
مبنای حقوقی دادخواست

رای داوری، در برخی قراردادهای ملکی مانند مشارکت در ساخت و پیش فروش ، متداول است که شخص و یا اشخاصی به عنوان داور ، جهت رسیدگی به اختلافات طرفین قرارداد انتخاب می شوند تا در صورت بروز اختلاف این اشخاص ، اقدام به صدور رای کنند. برخی مواقع نیز پس از آن که بین طرفین اختلافی ایجاد شد، طرفین ممکن است حل اختلاف را به شخصی به عنوان داور ارجاع دهند و داور پس از رسیدگی به ادعای طرفین ، اقدام به صدور رای می کند.

ماهیت رای داور

رای داور مانند رای دادگاه لازم الاجرا است و قابلیت تجدید نظر خواهی در مرجع بالاتر ندارد و تنها حالتی که می تواند رای داور را نقض کند ، زمانی است که دادگاه صالح رای به ابطال رای داوری صادر کند.
ابطال رای داوری منحصر به موارد خاصی است که در قانون به آن تصریح شده است و در غیر از موارد مذکور در قانون قابل ابطال نخواهد بود.
بر اساس ماده ی ۴۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی ، شخصی که رای داوری علیه او صادر شده است ، می تواند ظرف مدت بیست روز بعد از ابلاغ رای داور ، ابطال رای داوری را از دادگاه صالح درخواست کند.

طرفین دعوی

هر یک از طرفین داوری که رای به ضرر وی صادر شده و خواستار ابطال رای داوری است; باید تقاضای خود را علیه طرف دیگر; مطرح کند.

مرجع صالح برای رسیدگی

دادگاهی که دعوی را به داوری ارجاع کرده است یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را دارد ، برای ابطال رای داوری صالح است. پس اگر دعوی بر سر مال غیر منقول باشد ، می توان در دادگاه محل وقوع مال غیر منقول ، طرح دعوی کرد.
در مورد آرای داوری که در اجرای قانون داوری تجاری بین المللی ، صادر شده است ، مرجع رسیدگی به درخواست ابطال رای داوری دادگاه موضوع ماده ی ۶ قانون مذکور است.

نحوه ی اجرای رای

در ابطال رای داوری ، دادگاه تنها رای داور را ابطال میکند و این رای جنبه ی اعلامی دارد. بنابراین اجراییه صادر نمی شود.

اگر ارجاع امر به داوری از طریق دادگاه باشد ، برای ابطال رای داوری نیاز به تقدیم دادخواست نیست؛ ولی اگر داور از طریق دادگاه انتخاب نشده باشد ، برای ابطال رای داور باید دادخواست تقدیم کرد.
ارجاع مجدد به داوری منعی ندارد. اگر چه دادگاه پس از ابطال رای داور ، رسیدگی را شروع کرده باشد.
در معامله و قرارداد با اتباع خارجی تا زمانی که اختلاف ایجاد نشده است ، التزام طرف ایرانی به ارجاع اختلاف به داور دارای تابعیت مساوی با طرف خارجی ممنوع است و چنین التزامی بی اثر بوده و آن قسمت از معامله که بر مبنای آن باشد ، باطل است.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام  کیلیک کنید

اعتراض ثالث در رای داوری

اگر رای داوری به حق شخص ثالث که خود یا نماینده اش در تعیین داور شرکت نداشته اند، خللی وارد کند ; شخص ثالث می تواند در قالب اعتراض ثالث; نسبت به رای داور اعتراض کند.
علاوه بر درخواست ابطال رای داور ، دادخواست تعیین داور نیز از جمله دادخواست هایی است که طرفین قراردادی که حل اختلاف به داوری واگذار شده ، ولی داور تعیین نشده است ، می توانند به دادگاه تقدیم کنند.
دادگاه رسیدگی کننده به درخواست ابطال رای داور ، نمی تواند به اصل اختلاف طرفین قرارداد ، رسیدگی و نسبت به آن صدور حکم کند و صرفا در حدود خواسته ی خواهان در خصوص تایید و یا ابطال رای داور رسیدگی می کند.

مستند ابطال رای داور

نمی توان اعتراض به نحوه ی رسیدگی داور و ادله ی ابراز شده از سوی داور را مستند ابطال رای داوری قرارداد؛ زیرا دادگاه صلاحیت رسیدگی به نحوه ی رسیدگی و ارزش ادله ی استنادی داور را ندارد.
اگر چه طبق ماده ی ۴۸۲ قانون آیین دادرسی مدنی رای داور باید موجه و مدلل باشد؛ اما برخی محاکم اعتقاد دارند حتی اگر رای داوری فاقذ مستند و دلیل باشد ، این رای صحیح است.

در صورت تقدیم دادخواست ابطال رای داوری ، اجرای رای داور متوقف نمی شود; مگر آن که به نظر دادگاه رسیدگی کننده دلایل اعتراض قوی باشد; در چنین حالتی دادگاه قرار توقف اجرای رای داور را صادر می نماید و در صورت صلاح دید دادگاه; تامین مناسب از معترض به رای داوری اخذ خواهد شد; بنابراین با درخواست دستور موقت نمی توان مانع از اجرای رای داوری شده و صرفا از طریق درخواست توقف اجرای رای داوری; میتوان جلوی اجرای حکم را گرفت.

مغایرت رای داور با قوانین ماهوی

برداشت اکثر حقوق دانان از عبارت ” قوانین موجد حق ” در بند ۱ ماده ی ۴۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی ، قوانین ماهوی آمره است. به عبارت دیگر رای داور زمانی قابل ابطال است که با قوانین ماهوی مغایرت داشته باشد. به عنوان مثال: رای داور نباید با قواعد و ترتیبات تقسیم ارث در تعارض باشد. مثلا بخواهد سهم الارث دختر را برابر با سهم الارث پسر محاسبه کند. هم چنین داور نمی تواند در رای خود بر خلاف قانون تملک آپارتمان ، حق استفاده ی اختصاصی از مشاعات ساختمان را برای یکی از مالکین قائل شود.

برای عضویت در کانال تلگرام کیلیک کنید

مستندات قانونی
ماده ی ۴۶۶ آیین دادرسی مدنی

اشخاص زیر را هر چند با تراضی نمی توان به عنوان داور انتخاب نمود :
۱- اشخاصی که فاقد اهلیت قانونی هستند.
۲- اشخاصی که به موجب حکم قطعی دادگاه و یا دراثر آن از داوری محروم شده اند.

ماده ۴۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی

• دادگاه نمی تواند اشخاص زیر را به سمت داور معین نماید مگر با تراضی طرفین :
• ۱- کسانی که سن آنان کمتر از بیست و پنج سال تمام باشد.
• ۲- کسانی که در دعوا ذی نفع باشند.
• ۳- کسانی که با یکی از اصحاب دعوا قرابت سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم داشته باشند.
• ۴- کسانی که قیم یا کفیل یا وکیل یا مباشر امور یکی از اصحاب دعوا می باشند یا یکی از اصحاب دعوا مباشر امور آنان باشد.
• ۵- کسانی که خود یا همسرانشان وارث یکی از اصحاب دعوا باشند.
• ۶- کسانی که با یکی از اصحاب دعوا یا با اشخاصی که قرابت نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم با یکی از اصحاب دعوا دارند، درگذشته یا حال دادرسی کیفری داشته باشند.
• ۷- کسانی که خود یا همسرانشان و یا یکی از اقربای سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم او بایکی از اصحاب دعوا یا زوجه و یا یکی از اقربای نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم او دادرسی مدنی دارند.
• ۸- کارمندان دولت در حوزه ماموریت آنان.

ماده ۴۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی

کلیه قضات و کارمندان اداری شاغل در محاکم قضایی نمی توانند داوری نمایند هرچند با تراضی طرفین باشد.

ماده ۴۸۲ قانون آیین دادرسی مدنی

رای داور باید موجه ومدلل بوده و مخالف با قوانین موجد حق نباشد.

ماده ۴۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی

• رای داوری در موارد زیر باطل است و قابلیت اجرایی ندارد :
• ۱- رای صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.
• ۲- داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رای صادر کرده است.
• ۳- داور خارج ازحدود اختیار خود رای صادر نموده باشد. دراین صورت فقط آن قسمت از رای که خارج از اختیارات داور است ابطال می گردد.
• ۴- رای داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد.
• ۵- رای داور با انچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد.
• ۶- رای به وسیله داورانی صادرشده که مجاز به صدور رای نبوده اند.
• ۷- قرارداد رجوع به داوری بی اعتبار بوده باشد.

ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی

درمورد ماده فوق هریک از طرفین می تواند ظرف بیست روز بعد از ابلاغ رای داور از دادگاهی که دعوا را ارجاع به داوری کرده یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، حکم به بطلان رای داور را بخواهد در این صورت دادگاه مکلف است به درخواست رسیدگی کرده، هرگاه رای از موارد مذکور در ماده فوق باشد حکم به بطلان آن دهد و تا رسیدگی به اصل دعوا و قطعی شدن حکم به بطلان، رای داور متوقف می ماند.
تبصره- مهلت یادشده درماده فوق و ماده ( ۴۸۸ ) نسبت به اشخاصی که مقیم خارج از کشورمی باشند دو ماه خواهدبود. شروع مهلتهای تعیین شده در این ماده و ماده ( ۴۸۸ ) برای اشخاصی که دارای عذر موجه به شرح مندرج در ماده ( ۳۰۶ ) این قانون و تبصره (۱) آن بوده اند پس از رفع عذر احتساب خواهد شد.

ماده ۴۹۱ قانون آیین دادرسی مدنی

چنانچه اصل دعوا در دادگاه مطرح بوده و از این طریق به داوری ارجاع شده باشد، در صورت اعتراض به رای داور و صدور حکم به بطلان آن، رسیدگی به دعوا تا قطعی شدن حکم بطلان رای داور متوقف می ماند.
تبصره- درمواردی که ارجاع امر به داوری از طریق دادگاه نبوده و رای داور باطل گردد، رسیدگی به دعوا در دادگاه با تقدیم دادخواست به عمل خواهد امد.

ماده ۴۹۲ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که درخواست ابطال رای داور خارج از موعد مقرر باشد دادگاه قرار رد درخواست را صادر می نماید. این قرار قطعی است.

ماده ۴۹۳ قانون آیین دادرسی مدنی

اعتراض به رای داور مانع اجرای آن نیست، مگر انکه دلایل اعتراض قوی باشد. دراین صورت دادگاه قرار « توقف منع اجرای » آن را تا پایان رسیدگی به اعتراض و صدور حکم قطعی صادر می نماید و در صورت اقتضاء تامین مناسب نیز از معترض اخذ خواهد شد.

ماده ۴۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی

رای داور فقط درباره طرفین دعوا و اشخاصی که دخالت و شرکت در تعیین داور داشته اند و قائم مقام آنان معتبر است و نسبت به اشخاص دیگر تاثیری نخواهد داشت.

کیمیا رضایی – وکیل پایه یک دادگستری