دعاوی راجع به حق ارتفاق

لینک مقاله را به اشتراک بگذارید: https://oonelaw.com/right-of-way

حق ارتفاق

حق ارتفاق حقی است که به موجب آن صاحب ملکی به اعتبار مالکیت خود میتواند از ملک دیگری استفاده کند. به عنوان مثال حق عبور از ملک دیگری با حق داشتن ناودان در ملک مجاور ، نمونه هایی از حق ارتفاق هستند.

اشکال حق ارتفاق

حق ارتفاق به دو شکل بوجود می آید ، اول بوسیله قرارداد: مالک ملک میتواند با قرارداد حق عبور یا حقوق دیگری را به شخصی واگذار کند. دوم به حکم قانون: ممکن است حق ارتفاق ناشی از حکم مستقیم قانون و مربوط به وضع طبیعی املاک باشد. مثلا زمینی که بالاتر از زمین دیگر است ، بر حسب طبیعت ، دارای حق ارتفاق برای آب باران نسبت به زمین پایین تر است. وضعیت برخی قسمت های آپارتمان ها نیز شامل این گروه میشود. به عنوان مثال: اگر انباری یک واحد ، پشت پارکینگ واحد دیگر قرار داشته باشد ، مالک انبار حق عبور از پارکینگ را دارد.

چگونگی اثبات حق

از آن جا که حق ارتفاق محدود کننده ی استفاده ی مالک است ، به طور معمول در سند رسمی ملک ، درج میشود. اما اگر حقوق ارتفاقی به هر دلیل ثبت نشده باشد ، کسی که مدعی داشتن حق ارتفاق در ملک مجاور است و قرارداد مکتوبی ندارد برای اثبات حق خود باید در مراجع قضایی اقامه ی دعوا کند. همچنین برای این که حق مزبور در پرونده ی ثبتی ملک درج شود ، الزام مالک به ثبت آن نیز قابل مطالبه است.

طرفین دعوا

طرفین دعوا ، خواهان کسی است که مدعی وجود حق ارتفاق به نفع خود است و خوانده مالک ملک مجاور است. # حق ارتفاق

در صورتی که حق ارتفاق با قراردادی که مالک پیشین ملک مجاور منعقد کرده ایجاد شده است ، دعوا باید به طرفیت منتقل کننده و ایادی بعدی او تا مالک کنونی طرح شود. 

مرجع صالح برای رسیدگی

مرجع صالح برای رسیدگی به دعاوی راجع به املاک و حقوق مربوط به آنها دادگاهی است که ملک در حوزه آن واقع شده است.

حقوق ارتفاقی در آپارتمان ها به حکم قانون تملک آپارتمان ها ایجاد شده است. چون حقوق ارتفاقی در این گونه موارد از وضعیت ساخت بنا ناشی شده و وجود آن مسلم است. به طور معمول در اسناد مالکیت درج نمیشود و نیازی به طرح دعوی برای اثبات این حقوق نیست.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام گروه وکلای حقوقی اوان کیلیک کنید

حق ارتفاق ، ممکن است در مورد دو ملک مجاور وجود داشته باشد و قاعدتا باید در سند دو ملک بیاید. با این حال امکان دارد این حق تنها در یکی از دو سند آمده باشد. در این موارد ، نیازی به طرح دعوی در مراجع قضایی نیست و اصلاح سند از طریق اداره ی ثبت انجام میشود.

رجوع از حق

در صورتی که حق عبور در ملک به همسایه ی مجاور داده نشده باشد؛ اما صاحب ملک به وی اجازه داده باشد که از ملک او عبور کند ، مالک هر وقت بخواهد میتواند از اذن خود رجوع کند و مانع عبور او بشود. # حق ارتفاق

نحوه اجرای رای

حکم به اثبات حق ارتفاق اعلامی است و تعلق حق مذکور را برای خواهان مستحکم میکند. به این ترتیب اثبات حق ارتفاق مرحله ی اجرا ندارد ، اما صاحب حق ارتفاق که آن را در دادگاه ثابت کرده است ، میتواند به استناد این حکم دادخواست ثبت حق ارتفاق را تقدیم کند و یا دعوی رفع مزاحمت و ممانعت از حق یا دعاوی دیگر مطرح کند.

مستندات قانونی

ماده ۹۳

ارتفاق حقی است برای شخص در ملک دیگری. # حق ارتفاق

ماده ۹۴

صاحبه آن املاک میتوانند در ملک خود هر حقی را که بخواهند نسبت به دیگری قرار دهند در این صورت کیفیت استحقاق تابع قرارداد و‌ عقدیست که مطابق آن حق داده شده است.

ماده ۹۵

هر گاه زمین یا خانه کسی مجرای فاضلاب یا آب باران زمین یا خانه دیگری بوده است صاحب آن خانه یا زمین نمیتواند جلوگیری از آن ‌کند مگر در صورتی که عدم استحقاق او معلوم شود.

ماده ۹۶

چشمه واقعه در زمین کسی محکوم به ملکیت صاحب زمین است مگر اینکه دیگری نسبت به آن چشمه عیناً یا انتفاعاً حقی داشته‌ باشد.

ماده ۹۷

هر گاه کسی از قدیم در خانه یا ملک دیگری مجرای آب به ملک خود یا حق مرور داشته صاحب خانه یا ملک نمیتواند مانع آب بردن یا‌ عبور او از ملک خود شود و همچنین است سایر حقوق از قبیل حق داشتن در و شبکه و ناودان و حق شرب و غیره.

ماده ۹۸

اگر کسی حق عبور در ملک غیر ندارد ولی صاحب ملک اذن داده باشد که از ملک او عبور کنند هر وقت بخواهد میتواند از اذن خود ‌رجوع کرده و مانع عبور او بشود و همچنین است سایر ارتفاقات. # حق ارتفاق

ماده ۹۹

هیچکس حق ندارد ناودان خود را به طرف ملک دیگری بگذارد یا آب باران از بام خود به بام یا ملک همسایه جاری کند و یا برف بریزد ‌مگر به اذن او.

ماده ۱۰۰

اگر مجرای آب شخصی در خانه دیگری باشد و در مجری خرابی بهم رسد به نحوی که عبور آب موجب خسارت خانه شود مالک خانه‌ حق ندارد صاحب مجری را به تعمیر مجری اجبار کند بلکه خود او باید دفع ضرر از خود نماید چنانچه اگر خرابی مجری مانع عبور آب شود مالک خانه‌ ملزم نیست که مجری را تعمیر کند بلکه صاحب حق باید خود رفع مانع کند در این صورت برای تعمیر مجری میتواند داخل خانه یا زمین شود ولیکن ‌بدون ضرورت حق ورود ندارد مگر به اذن صاحب ملک.

برای عضویت در کانال تلگرام گروه وکلای حقوقی اوان کیلیک کنید

ماده ۱۰۱

هر گاه کسی از آبی که ملک دیگری است; به نحوی از انحاء حق انتفاع داشته باشد از قبیل دایر کردن آسیا و امثال آن صاحب آن نمیتواند ‌مجری را تغییر دهد به نحوی که مانع از استفاده حق دیگری باشد. # حق ارتفاق

ماده ۱۰۲

هر گاه ملکی کلاً یا جزئاً به کسی منتقل شود و برای آن ملک حق‌ الارتفاقی در ملک دیگر یا در جزء دیگر همان ملک موجود باشد آن‌ حق به حال خود باقی میماند مگر اینکه خلاف آن تصریح شده باشد.

ماده ۱۰۳

هر گاه شرکاء ملکی دارای حقوق و منافعی باشند; و آن ملک مابین شرکاء تقسیم شود; هر کدام از آنها به قدر حصه مالک آن حقوق و ‌منافع خواهد بود.

مثل اینکه اگر ملکی دارای حق عبور در ملک غیر بوده و آن ملک که دارای حق است; بین چند نفر تقسیم شود; هر یک از آنها حق‌ عبور از همان محلی که سابقاً حق داشته است خواهد داشت.

ماده ۱۰۴

حق‌الارتفاق مستلزم وسایل انتفاع از آن حق نیز خواهد بود; مثل اینکه اگر کسی حق شرب از چشمه یا حوض یا آب انبار غیر دارد; حق ‌عبور تا آن چشمه یا حوض و آب انبار هم برای برداشتن آب دارد. # حق ارتفاق

ماده ۱۰۵

کسی که حق‌الارتفاق در ملک غیر دارد; مخارجی که برای تمتع از آن حق لازم شود به عهده صاحب حق میباشد; مگر اینکه بین او و‌ صاحب ملک بر خلاف آن قراری داده شده باشد.

ماده ۱۰۶

مالک ملکی که مورد حق‌ الارتفاق غیر است; نمیتواند در ملک خود تصرفاتی نماید که باعث تضییع یا تعطیل حق مزبور باشد مگر با ‌اجازه صاحب حق.

ماده ۱۰۷

تصرفات صاحب حق در ملک غیر که متعلق حق اوست باید به اندازه‌ای باشد; که قرار دادند و یا به مقدار متعارف و آنچه ضرورت ‌انتفاع اقتضا میکند. # حق ارتفاق

ماده ۱۰۸

در تمام مواردی که انتفاع کسی از ملک دیگری به موجب اذن محض باشد; مالک میتواند هر وقت بخواهد از اذن خود رجوع کند مگر‌ اینکه مانع قانونی موجود باشد.

رویه و نظریات قضایی

رای وحدت رویه هیات دیوان عدالت اداری کلاسه ی ۷۴/۳۵ مورخ ۱۷/۴/۷۴

به موجب بند ۹ ماده ی ۵۰ قانون بودجه سال ۵۱ ; اراضی واقع در خارج از محدوده ی شهرها که در مسیر راه های اصلی یا فرعی و یا خطوط مواصلاتی و برق و مجاری آب و لوله و گاز و نفت قرار میگیرد; با رعایت حریم مورد لزوم که از طرف هیات وزیران تعیین خواهد شد; از طرف دولت مورد استفاده قرار میگیرد و از بابت این حق ارتفاق; وجهی پرداخت نخواهد شد; مستنبط از حکم مقرر در بند مذکور این است که مقنن; اینگونه تصرفات را به منزله ی حق ارتفاق تلقی کرده است که در قبال آن به صاحبان زمین وجهی پرداخت نمی شود. # حق ارتفاق

کیمیا رضایی – وکیل پایه یک دادگستری

کانون وکلای همدان