پس از مطالعه، در صورت مفید بودن، این متن را برای دیگران نیز ارسال نمایید تا آنها نیز از مطالعه مفید آن بهره‌مند شوند.
در صورت مفید بودن، این لینک را برای دیگران نیز ارسال نمایید تا آنها نیز از مطالعه آن بهره‌مند شوند.
ابطال معامله ربوی یکی از دعاوی است که در مرجع قضایی مطرح میشود. ربا به معنای معامله دو کالای هم جنس به مقدار اضافه برای یک طرف یا قرض دادن به شرط باز پس گیری مبلغی اضافه از اصل پول، یا در نظر گرفتن سود ظالمانه در معامله یا تجارت است.
برطبق مطابق ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی هرگونه توافق بین دو یا چند نفر تحت هر قراردادی از قبیل بیع، قرض، صلح و امثال آن که جنسی را با شرط اضافه با همان جنس مکیل و موزون معامله کند یا اضافه بر مبلغ پرداختی دریافت نماید، ربا محسوب و جرم شناخته میشود.
جهت استفاده از بهترین وکیل دادگستری در امور مالی و قراردادی میتوانید با گروه وکلای اوان در ارتباط باشید.
فهرست مطالب
کاربر گرامی، در صورت نیاز به مشاوره حقوقی کلیک نمایید.
تعریف ربا
برای دادخواست ابطال معامله ربوی ابتدا باید ربا را بشناسیم ربا اصطلاحی در شریعت اسلامی است به معنی گرفتن یک مال در عوض پرداخت مالی از همان جنس است به‌طوری‌که میزان یکی زیادتر از دیگری باشد این عمل در دین یهود نیز حرام شناخته شده‌است به‌طوری که در قرآن خطاب به یهودیان زشت بودن ربا بازگو شده‌است. قوانین موضوعه ایران هم ربا را جرم محسوب می‌کنند.
مصادیق معامله ربوی
ربا در معاملات
ربا در معاملات به معنای افزایش غیرمجاز در معامله کالاها و خدمات است که در آن یکی از طرفین با شرط اضافه‌پرداخت، از طرف دیگر بهره‌برداری می‌کند. که میتواند موجبات ابطال معامله ربوی برخی از موارد رایج ربا در معاملات عبارتند از:
ربا در فروش کالاها: زمانی که فروشنده کالا را به قیمتی بالاتر از قیمت نقدی در حالت اقساطی به فروش می‌رساند، این افزایش قیمت به عنوان ربا محسوب میشود. و امکان دادخواست ابطال معامله ربوی وجود دارد
ربا در خرید کالاها: در حالتی که خریدار با شرط پرداخت مبلغ اضافی در صورت تأخیر در پرداخت وجه، کالا را خریداری می‌کند، این شرط نیز نوعی ربا است. و امکان دادخواست ابطال معامله ربوی وجود دارد
ربا در خدمات: ارائه‌دهنده خدمات نیز میتواند مرتکب ربا شود. به عنوان مثال، یک پزشک ممکن است هزینه‌های درمانی خود را در صورت پرداخت به صورت اقساطی افزایش دهد، که این نیز به عنوان ربا شناخته میشود.در این حالت نیز امکان و امکان دادخواست ابطال معامله ربوی وجود دارد.
ادله اثبات ربا خواری در معامله ربوی
قبل از دادخواست ابطال معامله ربوی باید به شرایط اثبات آن توجه نمود. ربا به عنوان یکی از مسائل مهم و مورد نهی در فقه اسلامی و قوانین حقوقی، به معنای افزایش غیرمجاز در معاملات و قرض‌ها است. اثبات رباخواری در معاملات ربوی، فرآیندی پیچیده و حساس است که نیازمند ارائه مستندات و شواهد معتبر می‌باشد.
قرارداد ربا تحت هر عنوانی که منعقد شده باشد امکان دادخواست ابطال معامله ربوی وجود دارد و اگر طرفین به تعهدات این قرارداد عمل نکنند به دلیل نامشروع بودن جهت معامله برطبق ماده ۱۹۰ قانون مدنی نمی توان الزام به انجام تعهد را از دادگاه درخواست کند.
شهادت شهود:
شهادت شهود میتواند نقش مهمی در اثبات رباخواری و دادخواست ابطال معامله ربو داشته باشد. شهود باید افرادی باشند که به طور مستقیم در جریان معاملات قرار داشته‌اند و می‌توانند شهادت دهند که شروط ربوی در معامله وجود داشته است.
شبکه های اجتماعی اوان
|
اقرار:
معاملات به علت مالی بودن ذات معامله با اقرار اثبات می شود . و تنها با یک بار اقرار ربوی بودن معامله به اثبات می رسد. و امکان دادخواست ابطال معامله ربوی به وجود می آید.
استفاده از کارشناسان حقوقی و مالی
کارشناسان حقوقی: وکلای متخصص در زمینه معاملات ربوی می‌توانند با تفسیر دقیق قوانین و مقررات، به اثبات رباخواری کمک کنند. کارشناسان مالی: تحلیل مالی معاملات توسط کارشناسان مالی میتواند نشان دهد که آیا مبالغ اضافی به عنوان ربا دریافت شده‌اند یا خیر.
شرایط تحقق جرم ربا
وجود توافق و تراضی بین طرفین
یکی از شرایط مهم در تحقیق دادخواست ابطال معامله ربوی ، بررسی توافق و تراضی طرفین در معاملات است. در بسیاری از موارد، ربا در پوشش توافقات تجاری یا قرضی مخفی میشود. به منظور اثبات جرم ربا، لازم است که نشان داده شود توافقات انجام‌شده ناعادلانه بوده و با هدف بهره‌برداری مالی غیرمجاز صورت گرفته‌اند.
دریافت سود اضافی توسط ربا گیرنده
سود اضافه به معنای هر گونه افزایش مبلغ یا مزیت غیرمجاز در معاملات و قرض‌ها است که به یکی از طرفین اعطا میشود. اثبات سود اضافه به عنوان یکی از شروط تحقیق جرم ربا، نیازمند بررسی دقیق مستندات مالی و اقتصادی است. و برای این مورد نیازمند وکیل باسابقه در زمینه ای دادخواست ابطال معامله ربوی است
وضعیت حقوقی معامله ربوی
معاملات ربوی معاملاتی هستند که در آن ها، بر سر گرفتن مبلغ زاید بر قرض، توافق می شود مثلا در عقد بیع که می توانند به صورت کتبی یا شفاهی یا صریح و ضمنی باشند. از آنجایی که یکی از شروط صحت معاملات طبق حقوق مدنی،مشروع بودن جهت معامله می باشد لذا اینگونه معاملات نسبت به مقدار اضافی باطل و نسبت به مقدار اصل مورد اختلاف است؛ برخی معتقدند معامله نسبت به اصل همانند اضافه باطل است.
ربای معاملی مختص خرید و فروش نیست و شامل هر گونه معامله و معاوضه از قبیل صلح، معاملات، هبه معوضه، ابراء به شرط ابراء و مانند آن نیز میشود. در معامله ربوی حتما باید گرفتن مبلغ اضافه به صورت یک مال باشد و در صورتیکه طرفین بر یک شرط غیرمالی توافق کنند، چنین عملی ربا محسوب نمیشود.
زمانیکه ربا گیرنده، بهره اضافی مالی را که به‌صورت مشاع در اختیار دارد و با دیگران شریک می‌باشد، دریافت کند از آنجایی که شخص نمی‌تواند به خودش ربا دهد و از طرفی مال مشاع فقط به وی تعلق ندارد و دیگر شرکا نیز در همه اجزای آن شریک هستنددر این حالت ربا تحقق نمی یابد.
موارد معامله ربوی که جرم نیست.
در موارد زیر ربا جرم نیست و قابل پیگیری حقوقی و قضایی نیز نمی باشد:
معامله ربوی بین زن و شوهر
در فقه اسلامی، یکی از مسائل مورد بررسی، معاملات ربوی بین زن و شوهر است. براساس برخی از آراء فقهی، معاملات ربوی میان زن و شوهر جرم محسوب نمیشود. این دیدگاه بر این اساس استوار است که روابط مالی بین زن و شوهر به دلیل نزدیکی و ارتباط خاص خانوادگی که دارند، دارای ویژگی‌های خاصی است و نمی‌توان آن را با سایر معاملات ربوی مقایسه کرد.
فقها بر این باورند که چون زن و شوهر در یک زندگی مشترک و تحت یک سقف زندگی می‌کنند و منافع مالی آنان به نوعی با یکدیگر گره خورده است، اعمال قوانین سختگیرانه ربوی بر معاملات آنان معقول به نظر نمی‌رسد. از این رو، بسیاری از فقیهان معاملات ربوی بین زن و شوهر را از شمول جرم بودن خارج کرده‌اند و معتقدند که این نوع معاملات میتواند بدون اشکال شرعی انجام شود. لذا نمی توانیم دادخواست ابطال معامله ربوی به دادگاه ارائه بدهیم
بیشتر بخوانید: وکیل کیفری
دریافت ربا توسط فرد مسلمان از کافر
یکی دیگر از مسائل مورد بحث در فقه اسلامی، مسئله دریافت ربا توسط مسلمان از کافر است. در این مورد نیز نظرات متفاوتی وجود دارد، اما برخی از فقیهان بر این باورند که دریافت ربا توسط مسلمان از کافر جرم محسوب نمیشود. این دیدگاه به دلیل تفاوت‌های بنیادین بین نظام‌های مالی و اقتصادی اسلام و سایر ادیان و جوامع شکل گرفته است.
این دسته از فقیهان استدلال می‌کنند که چون در بسیاری از جوامع غیرمسلمان، ربا به عنوان یک امر عادی و پذیرفته شده تلقی میشود، دریافت ربا از کافر نمی‌تواند به عنوان جرم در نظر گرفته شود. به علاوه، از آنجا که قرآن و سنت در مورد ربا بیشتر بر روابط بین مسلمانان تأکید کرده‌اند، می‌توان نتیجه گرفت که ممنوعیت ربا عمدتاً در روابط بین مسلمانان مورد توجه قرار دارد و شامل روابط بین مسلمان و کافر نمیشود.
با این حال، این مسئله همچنان مورد بحث و بررسی فقها و متفکران اسلامی قرار دارد و نظرات متفاوتی در این زمینه وجود دارد. برخی معتقدند که اصول کلی منع ربا باید در تمام روابط مالی رعایت شود، در حالی که دیگران بر استثناهای خاصی تأکید دارند.
مجازات جرم معامله ربوی
برطبق ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی مرتکبین، اعم از ربا دهنده، ربا گیرنده و واسطه‌ی بین آنها به مجازات های زیر محکوم می شوند:
رد اضافه به صاحب مال
شش ماه تا سه سال حبس
تا ۷۴ ضربه شلاق
پرداخت جزای نقدی معادل مال مورد ربا
معامله غیر ربوی
در خصوص قراردادهایی است که با قصد ربا بین طرفین منعقد میشود و در بسیاری از عقود اسلامی که در آن سود و بهره وجود دارد ربا نیست. شرط مهم در ربوی نبودن یک معامله این است که طرفین تنها در سود شریک نباشند و قبول کنند که در صورت ورود ضرردر زیان همدیگر هم شریک هستند.
وام بانکی و معامله ربوی
در معاملات بانکی سود دادن و یا سودگ رفتن از بانک می تواند حرام یا حلال باشد. اگر معاملات بانکی براساس قوانین شرعی باشد حلال است. شما اگر از بانک ها در جمهوری اسلامی وام بگیرید صرف این که بانک در جمهوری اسلامی بوده است حلال نیست.
وامی حرام نیست که قرارداد آن شرعی باشد; و براساس همان قرارداد عمل شود; و عنوان وام را نباید عوض کرد; زمانی که از بانک ها وام می گیرید; باید بگویید براساس قرارداد سود می دهم و نباید بگویید ربا می دهم. لذا در مورد بانک های جمهوری اسلامی دادخواست ابطال معامله ربوی ممکن نمی باشد.
نکات اساسی در مورد ابطال معامله ربوی
متقاضی خرید، برای الزام به تنظیم سند ملک مورد معامله به دادگاه مراجعه کرده است. در این راستا، طرف مقابل (فروشنده) به دفاع از خویش، ادعا کرده که این معامله فاقد اعتبار بوده و به‌منظور تضمین بازپرداخت اصل و سود وجوه ربوی تنظیم گردیده است، که به موجب این وضعیت، معامله به سبب نامشروع بودن باطل تلقی میشود. در خصوص این پرونده، سوالات زیر به‌وجود آمده است:
- آیا دفاع به ابطال معامله به دلیل نامشروع بودن، لازم است با تقدیم دادخواست جداگانه‌ای در قالب دادخواست تقابل یا مرتبط مطرح گردد، یا این دفاع به عنوان دفاع خاص، نیازی به ثبت دادخواست مجزا ندارد؟
- آیا صدور حکم ابطال معامله به‌دلیل نامشروع بودن (اقدام ربوی) مستلزم صدور حکم کیفری مربوط به اصل ربا می‌باشد؟ آیا در این مورد، دادگاه باید قرار اناطه صادر کند، یا اینکه تصریح به وقوع ربا در دادگاه حقوقی برای صدور حکم به ابطال معامله کافی است؟
نظر هیأت عالی
در خصوص سؤالات مطرح‌شده؛ نخست، ادعای ابطال معامله به سبب صوری و نامشروع بودن، در زمره دفاع خاص محسوب میشود و بر اساس وحدت ملاک از ماده۱۴۲ قانون آیین دادرسی مدنی، نیازی به تقدیم دادخواست جداگانه ندارد. دوم، در صورتیکه ادعای نامشروع بودن علت معامله هم‌زمان با ادعای صوری و ربوی بودن آن مطرح گردد، نیازی به صدور قرار اناطه نخواهد بود. دادگاه حقوقی موظف است به بررسی ارکان و شرایط اساسی صحت معامله و تطابق آن با مقررات و قوانین آمره بپردازد و در صورت اثبات صحت دفاعیات خوانده مبنی بر نامشروع بودن علت معامله و صوری بودن آن، حکم به ابطال دعوی الزام به تنظیم سند رسمی خواهان صادر خواهد کرد.
نظر اکثریت
پاسخ به سوال اول: نیاز به تقدیم دادخواست متقابل به‌منظور ابطال معامله به لحاظ نامشروع بودن یا صوری بودن آن وجود ندارد. مسئله بطلان یا صوری بودن معامله به‌عنوان یک نوع دفاع خاص تلقی میشود و به‌طور کلی، بخشی از ادعا نیست که بر اساس ماده۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی نیاز به ثبت دادخواست داشته باشد. در این مورد، تنها یک ادعا مطرح است که آن خواسته الزام به تنظیم سند ملک می‌باشد. دفاعیات خوانده به‌عنوان پاسخی بر این خواسته ارزیابی میشود و در حوزه تعاریف خواسته قرار نمی‌گیرد تا نیاز به تقدیم دادخواست متقابل احساس شود. همچنین، موارد ذکر شده در ماده۱۴۱ صرفاً به‌عنوان مثال ذکر شده و خاصیتی متفاوت نسبت به موارد اشاره شده ندارند. اگر موضوع نامشروع بودن به‌عنوان ایراد مطرح گردد، مشمول ماده۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی خواهد بود که در این صورت باید قرار صادر شود. ولی اگر به‌عنوان دفاع مطرح شود، حکم لازم صادر خواهد شد.
پاسخ به سوال دوم: نیازی به صدور قرار اناطه نیست، زیرا مرجع حقوقی در تعیین موضوع متقابل (ربوی بودن) مؤظف به بررسی است و این موضوع تأثیر مستقیمی بر خواسته اصلی دارد، مشابه به بررسی ادعای مستحق‌للغیر بودن مال. در چنین مواردی، صدور قرار اناطه برای بررسی انتقال مال غیر ضرورتی ندارد. به عبارت دیگر، دادگاه حقوقی در حال تعیین مجازات نیست و صلاحیت رسیدگی به مسئله ربوی بودن را داراست. لذا، این مرجع مختار است تا درخواست را مورد بررسی قرار داده و در صورت کشف هرگونه جرم، مراتب را به دادستان محل وقوع جرم گزارش نماید.
نظر اقلیت
پاسخ به سوال اول: بله، نیاز به تقدیم دادخواست متقابل به‌منظور ابطال معامله بر اساس نامشروع بودن یا صوری بودن آن وجود دارد. موضوع بطلان یا صوری بودن به‌عنوان یک ادعا مطرح میشود و نه صرفاً به‌عنوان دفاع طبق تعریف خاص، که منطبق بر ماده۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی، مستلزم ارائه دادخواست است. از این قاعده کلی، موارد مشخصی در ماده۱۴۱ مستثنی شده‌اند، اما موضوع مورد بحث به‌هیچ وجه شامل موارد ذکر شده در ماده۱۴۱ نمیشود. در چنین حالتی، می‌بایست به قاعده کلی مندرج در ماده۴۸ مراجعه کرده و بنابراین، نیاز به تقدیم دادخواست متقابل احساس میشود.
پاسخ به سوال دوم: خیر، نیازی به صدور قرار اناطه وجود ندارد. زیرا مرجع حقوقی در فرآیند بررسی خواسته متقابل به موضوع ربوی بودن که مطرح شده، توجه دارد و این موضوع تأثیر مستقیمی بر خواسته اصلی دارد، مشابه به مورد بررسی ادعای مستحق‌للغیر بودن مال. در این موارد، صدور قرار اناطه جهت بررسی انتقال مال غیر ضرورت ندارد. دادگاه حقوقی در این زمینه در حال تعیین مجازات نیست، بلکه در مقام رسیدگی به خواسته‌ها و مسائل مطروحه قرار دارد و صلاحیت لازم برای رسیدگی به موضوع ربوی بودن را داراست. در نهایت، اگر در این بررسی جرمی کشف شود، مراتب باید به دادستان محل وقوع جرم گزارش گردد.
وکیل پایه یک دادگستری گروه حقوقی اوان
استفاده از مشاوره حقوقی وکیل متخصص و باتجربه; در تمام مراحل رسیدگی پرونده های حقوقی و کیفری; از اهمیت زیادی برخوردار است; زیرا با انتخاب وکیل و مشاوره حقوقی; قبل از هر اقدام قانونی; در وقت و هزینه های دادرسی صرفه جویی میشود; و حق و حقوق موکل ضایع نمیشود.
گروه وکلای حقوقی اوان; مجموعه ای متخصص از وکلای دادگستری; کارشناسان ارشد حقوق و حقوقدانان می باشد; که با ارائه مشاوره های تخصصی; قبول وکالت و مشاوره در دعاوی حقوقی را بر عهده میگیرند.
سوالات و مشکلات حقوقی خود را; با وکیل دادگستری تهران; وکیل دادگستری مشهد; وکیل دادگستری قم; وکیل دادگستری کرج; مربوط به وکلای گروه حقوقی اوان مطرح نمائید تا در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگوی شما باشند.
جمع بندی
دادخواست ابطال معامله ربوی یکی از دعاوی است که در دادگاه های کشور به صورت فراوانی وجود دارد. ربا به عنوان یک مفهوم مهم در فقه اسلامی و حقوق ایران، به معنای افزایش غیرمجاز در معاملات و قرض‌ها است که مورد نهی شرعی قرار گرفته است. مصادیق معامله ربوی، ربا در معاملات و ربا در قرض، به عنوان نمونه‌هایی از این افزایش‌های غیرمجاز، تأثیرات منفی زیادی بر نظام اقتصادی و اجتماعی دارند. شناخت و اجتناب از ربا میتواند به بهبود عدالت اقتصادی و اجتماعی کمک کرده و از سوءاستفاده‌های مالی جلوگیری کند. دادخواست ابطال معامله ربوی فرآیندی پیچیده و حساس است که نیازمند جمع‌آوری مدارک و شواهد معتبر، شهادت شهود، و استفاده از کارشناسان حقوقی و مالی می‌باشد. با توجه به چالش‌های موجود در این زمینه، پیشگیری از بروز رباخواری با استفاده از راهکارهای مناسب میتواند به حفظ عدالت و سلامت نظام اقتصادی و اجتماعی کمک کند.
سوالات متداول
دادخواست ابطال معامله ربوی به معنای درخواست رسمی از دادگاه برای لغو یک معامله است که به دلیل وجود ربا در آن، غیرقانونی و باطل تلقی میشود. این نوع دادخواست معمولاً زمانی مطرح میشود که یکی از طرفین معامله یا شخص ثالثی معتقد باشد که معامله انجام‌شده شامل بهره غیرقانونی بوده و برخلاف قوانین و مقررات اسلامی است.
برای ارائه دادخواست ابطال معامله ربوی، مدارک زیر ممکن است مورد نیاز باشد:
اصل و کپی سند معامله.
مدارکی که نشان‌دهنده وجود بهره ربوی در معامله است، مانند محاسبات بهره و اسناد مالی.
مدارک شناسایی و احراز هویت خواهان (شخصی که دادخواست را ارائه می‌دهد).
هرگونه مستندات اضافی که ادعای ربوی بودن معامله را تأیید می‌کند.
دادگاه‌های عمومی حقوقی صالح به رسیدگی به دادخواست‌های ابطال معامله ربوی هستند. در برخی موارد، اگر موضوع دارای جنبه‌های کیفری نیز باشد، دادگاه‌های کیفری می‌توانند به بخش‌های مربوط به جرم رباخواری رسیدگی کنند. دادخواست باید در حوزه قضایی محل وقوع معامله یا محل اقامت طرفین مطرح شود.
نظرات ارزشمند شما به ما کمک می‌کند تا خدمات خود را در زمینه دادخواست ابطال معامله ربوی بهبود بخشیم. لطفاً تجربه خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
از طریق دکمه زیر میتوانید لینک صفحه را اشتراک گذاری کنید.