دعوای مطالبه مهریه

لینک مقاله دعوای مطالبه مهریه را به اشتراک بگذارید: https://oonelaw.com/dowry-claim-lawsuit

مهمترین دعوا در حوزه حقوق خانواده دعوای مطالبه مهریه است. مطالبه مهریه، دادخواست مطالبه مهریه، مهریه سکه، مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، قانون جدید مطالبه مهریه، مطالبه مهریه به نرخ روز، مطالبه مهریه مقوم به میزان معین، هزینه دادرسی مطالبه مهریه، معایب مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت و در دادگاه موارد مهم در خصوص دعاوی مطالبه مهریه می باشد.

در این مقاله به موضوعات ذیل پرداخته شده است:

• انواع مهریه در قانون
• مهرالمسمی
• مهرالمثل
• موارد استحقاق مهرالمثل
• مهرالمتعه
• ویژگی مهریه
• قانون جدید مطالبه مهریه (میزان مهریه قابل وصول)
• هزینه دادرسی دادخواست مطالبه مهریه
• اجرا گذاشتن مهریه
• مدارک لازم برای اجرای مهریه
• مطالبه مهریه از دادگاه و اجرای ثبت به طور همزمان
• وکیل امور خانواده گروه حقوقی اوان

انواع مهر در قانون
مهرالمسمی

مهری است که زن و شوهر قبل از انعقاد عقد نسبت به مقدار و میزان آن توافق نموده و آن را در عقد ذکر می‌کنند. تعیین میزان مهر مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی منوط به تراضی طرفین است و محدودیتی در این خصوص در قانون پیش‌بینی نشده است؛ طبق ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن‌ها بشود، معلوم باشد. چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد، مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری توافق کرده باشند.

مهرالمثل

اگر در زمان انعقاد عقد راجع به مهریه توافق نشده یا اینکه مهریه نوعی تعیین گردیده که مطابق قانون نبوده، ولی عمل زناشویی بین زوجین رخ داده است، در این حالت بر اساس عرف و عادت محل و وضعیت خاص زوجه مانند تحصیلات، سن، شغل و امثال آن مهریه‌ای هم‌شأن زنان مشابه وی تعیین می‌گردد که به این نوع مهریه مهرالمثل می‌گویند. در این خصوص ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی مقرر داشته است: «برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اَماثِل و اَقران و اَقارِب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.

برای عضویت در کانال تلگرام کلیک کنید

موارد استحقاق مهرالمثل
در موارد ذیل زن مستحق مهرالمثل می‌باشد:

• اگر در نکاح دائم مَهر ذکر نشده یا عدم مَهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می‌توانند بعد از عقد مَهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مَهر معین بین آن‌ها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مَهرالمِثل خواهد بود.
• در صورت جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل است.
• در صورتیکه مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا مِلک غیر باشد در صورت اوّل و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب مال اجازه نماید. اگر اختیار تعیین مَهر به زن داده شود زن نمی‌تواند بیشتر از مهرالمثل معین نماید.

مهرالمتعه

در نکاحی که دائم بوده و مهریه ذکر نشده یا شرط عدم مهر شده باشد، زوج مهریه‌ را به زوجه مطلقه خود با وجود عدم نزدیکی پرداخت می‌کند که اصطلاحاً مهرالمتعه گفته می‌شود.در مورد ماده ۱۰۹۳ اشعار می‌دارد: «هرگاه مَهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مَهر زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه است و اگر بعد از آن طلاق دهد زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و برای تعیین مَهرالمُتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه می‌شود.

ویژگی مهریه

مهریه باید ویژگی‌های ذیل را داشته باشد:

• دارای ارزش مالی و اقتصادی باشد.
• قابل تملک و نقل و انتقال باشد.
• مشخص و معلوم باشد.
• معین و تصریح شده باشد.
• دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد.
• شوهر قدرت تسلیم مهریه را داشته باشد.

قانون جدید مطالبه مهریه (میزان مهریه قابل وصول)

بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده ، دادگاه ها در مقام اجرای حکم مهریه تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل ریالی آن در صورتیکه مهریه غیر از سکه باشد مجاز به صدور برگ جلب برای زوج شده اند. البته این مقرره برای اشخاصی مصداق دارد که اموالی جهت استیفای مهریه از آنها در دسترس نباشد. اشخاصی که اموالی مازاد بر مستثنیات دین دارند که تکافوی پرداخت مهریه مازد بر ۱۱۰ سکه یا معادل آن را بنماید، نمیتوانند به مقرره فوق استناد نمایند و زوجه میتواند با معرفی این اموال تمام مهریه خود را وصول نماید.

هزینه دادرسی دادخواست مطالبه مهریه

براساس بخشنامه ریاست قوه قضائیه در صورتی که مهریه سکه بهار آزادی باشد، در روز تنظیم دادخواست مطالبه مهریه باید به نرخ روز محاسبه شده و سه و نیم درصد مبلغ ارزیابی شده به عنوان هزینه دادرسی یکجا از سوی زوجه پرداخت شود. ملاک پرداخت هزینه دادرسی وجه رایج به روز آن که متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی تعیین میشود محاسبه شده ودریافت میگردد.

اجرا گذاشتن مهریه

زوجه میتواند از زمان عقد ازدواج دایم چه در در دوران عقد، ایام زوجیت و چه هنگام طلاق برای به اجرا گذاشتن مهریه خود اقدام کند.بدین ترتیب گرفتن مهریه بدون طلاق امکان پذیر است. همچنین مهریه زن بعد از فوت شوهر هم قابل مطالبه است. بر مبنای قانون حمایت از خانواده مصوب ۰۱/۱۲/۱۳۹۱ زوجه میتواند جهت وصول مهریه خود در محل سکونت فعلی خود نیز طرح دعوا نماید. لذا نیازی به مراجعه به محل اقامتگاه زوج نیست. به استثناء موردی که مهریه مال غیر منقول باشد که در این صورت بایدجهت مطالبه مهریه غیر منقول به محل وقوع آن مال مراجعه و در آنجا دعوای مطالبه مهریه را مطرح نمود.

مدارک لازم برای اجرای مهریه

جهت مطالبه مهریه از طریق اجراء ثبت زوجه میبایست به همراه عقد نامه و شناسنامه و کارت ملی به دفتر از دواج تنظیم کننده سند ازدواج مراجعه و تقاضای صدور اجرائیه را درخواست کند. در صورتیکه اقدام زوجه از طریق مراجع قضایی بوده و فاقد تمکن لازم جهت پرداخت یکجای هزینه دادرسی باشد ،میتواند نسبت به طرح ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ،ضمن دادخواست مطالبه مهریه اقدام نماید. بعد از رسیدگی، دادگاه در صورتیکه زوجه را معسر تشخیص دهد، وی را موقتا تا زمان وصول مهریه از پرداخت هزینه دادرسی معاف میکند. زوجه میتواند ضمن دادخواست مطالبه مهریه و یا به صورت جداگانه درخواست تامین خواسته ،توقیف اموال از اموال زوج را به دادگاه تقدیم کند. بدین صورت نسبت به توقیف آن دسته از اموال زوج که جز مستثنیات دین نمی باشد اقدامات قانونی تاقبل از صدور حکم مهریه صورت گیرد.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام  کلیک کنید

مطالبه مهریه از دادگاه و اجرای ثبت به طور همزمان
در خصوص مطالبه مهریه از دادگاه عمومی و دایره اجرای ثبت به‌طور هم‌زمان نشست قضایی ذیل مطرح است:
نظر اکثریت

در صورتیکه زوجه مهر را از طریق دایره اجرای ثبت مطالبه کرده باشد; در صورتی می‌تواند به دادگاه‌های عمومی دادخواست بدهد و مهر را مطالبه کند; که پرونده اجرایی خود را در دایره اجرای ثبت مختومه کرده باشد. بنابراین، مطابق رویه معمول در دادگاه‌های خانواده، زوجه هم زمان از دو مرجع مذکور نمی‌تواند مهر را مطالبه کند. در بند ۲ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، یکی از ایراداتی که خوانده ضمن پاسخ به ماهیت دعوا می‌تواند اقامه کند در صورتی که دعوا بین همان اشخاص در همان دادگاه یا دادگاه هم‌عرض دیگری قبلاً اقامه شده و در حال رسیدگی باشد که در این حالت، دادگاه از رسیدگی خودداری کرده و پرونده را به دادگاهی که دعوا در آن مطرح است می‌فرستد.

بنابراین، در صورتیکه دو مرجع قضائی هم‌زمان نمی‌توانند به یک موضوع رسیدگی کنند، به طرق اولی مرجع غیر قضائی نمی‌تواند به موضوعی که در مرجع قضایی مطرح است همزمان به اجرای سند آن بپردازد. به‌علاوه در صورتی که بپذیریم هم‌زمان درهردو مرجع، زوجه حق داشته باشد وصول مهریه را مطالبه نماید باعث تعارض یا تکرار تصمیمات می‌شود.

مثال: زوجه از طریق اجرای ثبت، معادل کل مهریه خود را از اموال زوج توقیف می‌کند; و همین امر را هم در دادگاه انجام می‌دهد; و همزمان معادل دو برابر مهریه از اموال زوج توقیف می‌شود که این برخلاف قانون و عدالت است; مضافاً اینکه در صورتی که مطالبه مهر از دو مرجع انجام شود; و زوج محکوم‌علیه، هم هزینه دادرسی در دادگاه عمومی را تحمل کند; و هم حق‌الاجرای اجراییات ثبت را تحمل کند; به عبارت دیگر در اجراییات ثبت; باید حق‌الاجرا بدهد و در دادگاه عمومی; هزینه دادرسی دعوایی که زوجه علیه وی اقامه کرده است; باید بپردازد که این برخلاف عدالت است در حالی که اگر بپذیریم زوجه فقط از یکی از این دو طریق می‌تواند اقدام کند، فقط یکی از دو هزینه مذکور به زوج تحمیل می‌شود؛ بنابراین، زوجه فقط حق خواهد داشت که یکی از دو طریق مذکور را برای مطالبه مهریه خود انتخاب کند.

نظر اقلیت

با توجه به اینکه مطابق اصل ۳۴ قانون اساسی; دادخواهی حق مسلم هر فرد است; و هیچ‌کس را نمی‌توان از دادگاهی که به‌ موجب قانون حق مراجع به آن را دارد منع کرد; چنانچه زوجه مهریه خود را از طریق دایره اجرای ثبت مطالبه کرده باشد; نمی‌توان وی را از مراجعه به دادگاه جهت وصول آن منع کرد. چون اصل بر جواز اقامه دعواست و منع آن نیاز به دلیل دارد که در این مورد نص قانونی بر منع وجود ندارد.

لذا مراجعه زوجه اجراییات ثبت و دادگاه عمومی هم زمان جهت وصول مطالبه مهر خود منع قانونی ندارد; و هرکدام که زودتر به نتیجه رسید و به عبارت دیگر از هر طریق که وی موفق به اخذ مطالبات خود شد; پرونده در مرجع دیگر مختومه می‌شود; و چنانچه از اموال زوج، معادل مهریه در یکی از دو مرجع توقیف شده باشد; در مرجع دیگر توقیف اموال صورت نخواهد گرفت و نیز اگر در مرجعی مقداری از مهریه وصول شده باشد در مرجع دیگر محاسبه شده و از کل مهر کسر میشود.

نظر کمیسیون نشست قضائی

به نظر می‌رسد رجوع به هریک از این دو مرجع، مانع مراجعه به واحد دیگر باشد و هم‌زمانی آن وجاهت قانونی ندارد. درمورد موضوع محاسبه قیمت روز سکه برای پرداخت مهریه نیز نشست زیر مطرح شده:
سوال: زوج در سال ۱۳۸۰ فوت کرده و زوجه مهریۀ خویش را که ۱۵۰ سکۀ بهار آزادی است، اکنون مطالبه نموده است. چنانچه از زوج متوفی به‌جز یک‌خانه چیزی باقی نمانده باشد، مهریۀ زوجه به قیمت امروز سکه محاسبه می‌گردد یا زمان فوت زوج.؟

نظر اتفاقی

با توجه به مادۀ ۲۷۹ قانون مدنی; سکه‌های موردنظر عین محسوب می‌شود; و عین کلی و با توجه به مادۀ ۳۵۱ قانون مدنی در عین کلی بایستی مقدار و وضعیت آن مشخص باشد; و طبق تبصرۀ مادۀ ۱۰۸۲ قانون مدنی، در صورتیکه مهریه وجه رایج باشد; ولی چون سکه وجه رایج محسوب نمی‌شود بایستی عین سکه به زوجه تحویل شود; بدیهی است چنانچه زوجه به بهای سکه‌ها توافق نماید بهای ۱۵۰ سکه بهار آزادی به قیمت همان روز یعنی زمان ادای مهریه پرداخت می‌گردد.

وکیل امور خانواده گروه حقوقی اوان

نقش وکیل خانواده در پرونده هایی که در خصوص خانواده و روابط زوجین در دادگاهها مطرح میشود مشخص است. وکیل امور خانواده وکیلی است که علاوه بر اطلاعات کامل که در مورد امور حقوقی دارد; در خصوص قوانین مربوط به خانواده و روابط زوجین تسلط کامل دارد.

پرونده طلاق یکی از پرونده های پرحجم در دادگاههای خانواده می باشد; که بدلیل عدم اگاهی زوجین از قوانین حقوقی خانواده دچار مشکلات زیادی در روند رسیدگی پرونده میشوند; قبل ازهر اقدام قانونی در خصوص طلاق توافقی یا هر نوع دادخواست مطالبه مهریه; دادخواست مطالبه نفقه و اجرت المثل و حضانت فرزند با وکیل متخصص و با تجربه وکیل امور خانواده گروه حقوقی اوان مشورت نمایید.