پس از مطالعه، در صورت مفید بودن، این متن را برای دیگران نیز ارسال نمایید تا آنها نیز از مطالعه مفید آن بهرهمند شوند.
دعوای متقابل، دعوایی است که در مقابل دعوای اصلی طرح میشود. این دعوا ممکن است به منظور پاسخگویی به دعوای اصلی یا علاوه بر پاسخگویی به منظور الزام خواهان به پرداخت چیزی یا انجام امری باشد. همچنین این دعوا ممکن است در مقابل دعوای خواهان به منظور کاستن از محکومیتی که خوانده را تهدید میکند یا تخفیف آن یا جلوگیری کلی از این محکومیت یا حتی تحصیل حکم محکومیت خواهان اصلی به دادن امتیاز علیه وی اقامه شود.
تعریف دعوای متقابل
ادعائی است که خوانده در مقابل دعوای خواهان اقامه میکند و در واقع دعوایی است که خوانده در مقابل دعوای خواهان اقامه میکند. این دعوی هنگامی تحقق می یابد که با دعوای اصلی ناشی از یک منشأ باشند یا ارتباط کامل داشته باشند و ارتباط کامل هم وقتی است که اتخاذ تصمیم در هریک مؤثر در دیگری باشد.
فهرست مطالب
کاربر گرامی، در صورت نیاز به وکیل پایه یک کلیک نمایید.
ویژگی دعوای متقابل
در زمینه دعاوی حقوقی، به دعوایی که در مقابل دعوای اصلی قرار دارد، اصطلاحاً «دعوا متقابل» اطلاق میشود. این نوع دعوا باید از یک منبع مشترک یا ارتباط تنگاتنگ با دعوای اصلی نشأت گیرد و همچنین نتواند به عنوان دعوای صلح، تهاتر، فسخ، یا رد خواسته مطرح شود که صرفاً به منظور دفاع از دعوای اصلی ارائه میگردد.
خوانده این حق را دارد که نسبت به ادعای خواهان، دعوایی را مطرح نماید. این دعاوی متقابل که از یک منشأ واحد یا مرتبط با دعوای اصلی باشند، باید در همان جلسه رسیدگی به دعوای اصلی به بحث و بررسی گذاشته شوند، مگر اینکه دعوای مطرحشده از صلاحیت ذاتی آن دادگاه خارج باشد.
بر اساس مقررات مشخص، دادخواست دعوای متقابل باید تا پایان نخستین جلسه دادرسی ارائه شود. چنانچه خواهان دعوای متقابل را در جلسه دادرسی اقامه کند، خوانده میتواند درخواست کند که جلسه به منظور تهیه پاسخ و اسناد و مدارک خود به تأخیر بیفتد. شرایط و دلایل رد یا ابطال دادخواست متقابل مشابه با مقررات مربوط به دعوای اصلی است.
عناصر دعوای متقابل
دعوایی که مسبوق به طرح دعوا دیگر که دعوا اصلی نام دارد، باشد.
منشأ آن و منشأ دعوا اصلی یکی باشد و یا با آن ارتباط کامل داشته باشد.
عنوان دفاع خوانده از دعوا اصلی را نداشته باشد. دعوا خوانده مبنی بر صلح مورد دعوا اصلی به وی و دعوای تهاتر یا فسخ از جانب خوانده، دعوا متقابل نیست.
ورود ثالث به دعوا در قانون
برطبق ماده ۱۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ هرگاه شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلاً حقی قائل باشد یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند، میتواند تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا شود؛ چه اینکه رسیدگی در مرحله بدوی باشد یا در مرحله تجدیدنظر. در این صورت نامبرده باید دادخواست خود را به دادگاهی که دعوی در آنجا مطرح است تقدیم و در آن منظور خود را به طور صریح اعلام کند.
دعوای متقابل در مرحله تجدید نظر
از آنجاییکه دعوای جلب ثالث از حیث مهلت مانند دعوای متقابل می باشد، قانونگذار در ماده ١٣۵ قانون آیین دادرسی مدنی امکان طرح دعوای جلب ثالث را در مرحله تجدیدنظر بیان کرده است. طرح این دعوا در مرحله تجدیدنظر نیز امکان پذیر باشد. برطبق ماده ٣۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی مقرراتی که در دادرسی بدوی رعایت می شود در مرحله تجدیدنظر نیز جاری است. مگر اینکه به موجب قانون ترتیب دیگری مقرر شده باشد.
سکوت قانونگذار در مورد امکان طرح دعوای متقابل در مرحله تجدیدنظر نشان از امکان طرح این دعوا را در این مرحله دارد. برطبق ماده ۳۴۶ قانون آیین دادرسی مدنی درباره مهلت طرح این دعوا توسط تجدیدنظر خوانده در مرحله تجدیدنظر باید وی طی مهلت ۱۰ روز ارسال کتبی به دادخواست تجدیدنظر خواهی دعوای مذکور را مطرح کند.
دعوای متقابل در شورای حل اختلاف
نظریه مشورتی شماره ۱۸۳۳/۹۸/۷در مورد تکلیف دادگاه در برابر دعوای متقابل
دﻋﻮاﯾﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻟﺰام ﺑﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺳﻨﺪ رﺳﻤﯽ ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدرو در دادﮔﺎه ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و در ﺣﺎل رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاﻧﺪه دﻋﻮی در ﻣﻘﺎم دﻓﺎع از ﺧﻮد دﻋﻮاﯾﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺛﻤﻦ آن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ۱۵۰ ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل اﻗﺎﻣﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آنﮐﻪ ﺑﻬﺎی ﺧﻮاﺳﺘﻪ دﻋﻮای ﺗﻘﺎﺑﻞ ۱۵۰ ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل ﺑﻪ ﻧﺤﻮی اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ آن در ﺻﻼﺣﯿﺖ ذاﺗﯽ ﺷﻮراﻫﺎی ﺣﻞ اﺧﺘﻼف اﺳﺖ.
آﯾﺎ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ دﻋﻮای ﺗﻘﺎﺑﻞ در ﺻﻼﺣﯿﺖ ذاﺗﯽ ﺷﻮراﻫﺎی ﺣﻞ اﺧﺘﻼف اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎده ۱۴۱ ﻗﺎﻧﻮن آﯾﯿﻦ دادرﺳﯽ دادﮔﺎهﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ و اﻧﻘﻼب در اﻣﻮر ﻣﺪﻧﯽ ﻣﺼﻮب ۱۳۷۹ و ﻣﺎده ۲۱ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﻮراﻫﺎی ﺣﻞ اﺧﺘﻼف ﻣﺼﻮب ۱۳۹۴ و ﻣﺎده ۲۷ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮاﯾﯽ آن رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺗﻮأﻣﺎن ﺑﻪ ﻫﺮ دو دﻋﻮا در ﺻﻼﺣﯿﺖ دادﮔﺎه ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻋﻮای اﺻﻠﯽ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ.؟
در جواب این سوال باید گفت که دﻋﻮای ﯾﺎدﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺷﺪه ﮐﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ آن از ﺻﻼﺣﯿﺖ ﺷﻮرای ﺣﻞ اﺧﺘﻼف ﺧﺎرج اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اگر ﺧﻮاﻧﺪه دﻋﻮای ﺗﻘﺎﺑﻠﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﺪ ﮐﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ آن از ﻣﻮارد ﺻﻼﺣﯿﺖ ﺷﻮرای ﺣﻞ اﺧﺘﻼف ﺑﺎﺷﺪ، به ﻟﺤﺎظ اینکه دﻋﻮای اﺧﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ دﻋﻮای اﺻﻠﯽ ﺗﻮأﻣﺎن رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺷﻮد، رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ دو دﻋﻮا در ﺻﻼﺣﯿﺖ دادﮔﺎه ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﺖ.
زمان طرح دادخواست دعوای متقابل
با توجه به اینکه محکومعلیه در دادرسی منجر به صدور رأی غیابی مداخلهای نداشته و پس از ابلاغ دادنامه یا اجراییه از محتوای دادخواست و ادعای خواهان اصلی آگاه شده است، و همچنین در مهلت قانونی اقدام به طرح دعوای واخواهی نموده، جلسه اول رسیدگی به این دعوای واخواهی به عنوان اولین جلسه رسیدگی حضوری در نظر گرفته میشود.
در این شرایط، واخواه این حق را دارد که در مهلت مقرر، بهعنوان دفاع در برابر ادعای خواهان اصلی، دادخواست متقابل جداگانهای را علاوه بر دادخواست واخواهی تقدیم نماید. چنانچه دعوای متقابل ناشی از یک سوژه مشترک باشد یا ارتباط کامل با دعوای اصلی داشته باشد، این دعوا بهصورت همزمان با دعوای اصلی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
مواد قانونی در مورد دعوای تقابل
برطبق ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی خوانده می تواند در مقابل ادعای خواهان اقامه دعوا نماید. چنین دعوایی در صورتی که با دعوای اصلی ناشی از یک منشاء بوده یا ارتباط کامل داشته باشد; دعوای متقابل نامیده شده و تواما رسیدگی می شود و در صورتیکه دعوای متقابل نباشد; در دادگاه صالح به طور جداگانه رسیدگی میشود. بین دو دعوا وقتی ارتباط کامل موجود است که اتخاذ تصمیم در هریک موثر در دیگری باشد.
بر اساس ماده ۱۴۲ قانون آیین دادرسی مدنی این دعوا به موجب دادخواست اقامه می شود. اما دعاوی تهاتر، صلح، فسخ، رد خواسته و امثال آن که برای دفاع از دعوای اصلی اظهار می شود، دعوای متقابل محسوب نمی شود و نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه ندارد.
برطبق ماده ۱۴۳ قانون آیین دادرسی مدنی دادخواست دعوای متقابل باید تا پایان اولین جلسه دادرسی تقدیم شود و اگرخواهان دعوا را در جلسه دادرسی اقامه نماید، خوانده می تواند برای تهیه پاسخ و ادله خود تاخیر جلسه را درخواست نماید. شرایط و موارد رد یا ابطال دادخواست همانند مقررات دادخواست اصلی خواهد بود.
برطبق ماده ۱۴۴ قانون آیین دادرسی مدنی اتباع دولت های خارج، چه خواهان اصلی باشند و یا به عنوان شخص ثالث وارد دعوا گردند، بنا به درخواست طرف دعوا، برای تادیه خسارتی که ممکن است بابت هزینه دادرسی و حقالوکاله به آن محکوم گردند باید تامین مناسب بسپارند. درخواست اخذ تامین فقط از خوانده تبعه ایران و تا پایان جلسه اول دادرسی پذیرفته می شود.
هزینه دادرسی دعوای تقابل
آیا میزان هزینه دادرسی دعاوی طاری ورود ثالث ،جلب ثالث و دعوای تقابل تابع دعوای اصلی است یا به اختیار خواهان پرونده دعاوی طاری می باشد.؟
نظر اکثریت
بر اساس ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی بهای خواسته از نظر هزینه دادرسی و بهای تجدیدنظرخواهی همان مبلغی است که در دادخواست قید می گردد و هر دعوا مستقل است و نظر خواهان ملاک عمل خواهد بود و تابع دعوای اصلی می باشد و بر اساس آن مذکور که اصل می باشد در موارد شک می بایست به اصول مراجعه نمود .
مقنن در قانون شورای حل اختلاف مصوب ۱۳۸۷ بیان نموده است; چنانچه دعوای طاری در صلاحیت شورای حل اختلاف نباشد; ولی در صورتی که دعوای اصلی در صلاحیت شورای حل اختلاف باشد; رسیدگی به هر دو دعوا در دادگاه صورت می گیرد; این موضوع نشان می دهد که خواهان در هر دعوایی می تواند; خواسته را مستقل تقویم نماید اگر غیر از این بود; دعوای طاری به هر میزان تقویم می شد بایستی لزوماً در شورا رسیدگی شود; این در حالی است که مقنن در قانون شورا خلاف این موضوع را مورد تأیید و تأکید فراوان قرار داده است .
نظر اقلیت
در دعوای جلب ثالث میزان بهای خواسته تابع دعوای اصلی می باشد و در دعاوی دیگر طاری تابع دعوای اصلی نمی باشد. زیرادعوای جلب ثالث همان دعوای اصلی است و فقط طرف دعوی اضافه میشود.
نظر ابرازی
در دعوای جلب ثالث باید به همان مقداری که باید شخص ثالث جلب شود; خواسته تقویم گردد ولی در ما بقی دعاوی طاری مانند دعوای تقابل باید بر اساس دادخواست اصلی تقویم شود.
دعوای ورود ثالث
هرگاه شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلاً حقی قائل باشد و یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند، میتواند تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است وارد دعوا شود. در صورتیکه رسیدگی در مرحله بدوی باشد یا در مرحله تجدیدنظر، در این صورت شخص ثالث باید دادخواست خود را به دادگاهی که دعوا در آنجا مطرح است تقدیم و در آن خواسته خود را به طور صریح اعلام کند.
دعوای جلب ثالث
هریک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند; میتواند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف ۳ روز بعد از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب وی را مطرح کند; چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدیدنظر. دادخواست جلب شخص ثالث و رونوشت مدارک و ضمائم باید به تعداد اصحاب دعوا بهعلاوه یک نسخه باشد. جریان دادرسی در مورد جلب شخص ثالث، شرایط دادخواست و نیز موارد رد یا ابطال آن همانند دادخواست اصلی می باشد.
مدارک لازم برای دادخواست دعوای تقابل
دادخواست ورود شخص ثالث و رونوشت مدارک و ضمائم آن باید به تعداد اصحاب دعوای اصلی به علاوه یک نسخه باشد و دارای شرایط دادخواست اصلی باشد.
نمونه دادخواست دعوای تقابل
نمونه دادخواست تقابل تخلیه به علت تغییر شغل در مقابل دادخواست تجویز انتقال منافع
مشخصات طرفین نام نام خانوادگی نام پدر سن شغل محل اقامت- خیابان – کوچه – پلاک- کدپستی
خواهان
خوانده
وکیل
خواسته یا موضوع: تخلیه مورد اجاره به لحاظ تغییر شغل به انضمام کلیه خسارت قانونی
دلایل ومنضمات: کپی مصدق، سند مالکیت، قرارداد اجاره، استعلام ثبتی، معاینه و تحقیق محلی، تأمین دلیل
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی
با سلام، احتراماً مستند به ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی دادخواست تقابل در خصوص پرونده کلاسه … مطروحه در شعبه … به عرض میرساند:
بر اساس قرارداد اجاره مورخ (روز/ماه/سال) خوانده/ خواندگان در… دانگ… باب واحد تجاری جزء پلاک ثبتی…/ … بخش… به جهت شغل… ید استیجاری دارند. نظر به اینکه به موجب قرارداد اجاره مذکور مستأجر از تغییر شغل ممنوع بوده و حق نداشته است; بدون اذن مؤجر شغل خود را در مورد اجاره تغییر دهد; و وفق تأمین دلیل انجام شده خوانده/ خواندگان محترم شغل خود را از حرفه مندرج در قرارداد به… تغییر داده است که این تخلف وی تجاوز آشکار از تعهدات قراردادی و موجب تضییع حقوق اینجانب شده است. فلذا نظر به مراتب مذکور ضمن صدور قرار معاینه و تحقیق محلی و اجرای آنها صدور حکم محکومیت خوانده/ خواندگان به تخلیه مورد اجاره به لحاظ تغییر شغل مستنداً به مواد ۴۹۰; ۴۹۱ قانون مدنی و بند ۷ از ماده ۱۳ قانون روابط مؤجر و مستأجر سال ۱۳۵۶ رد دعوای خوانده مورد استدعاست.
محل امضاء – مهر – اثر انگشت
شماره و تاریخ ثبت دادخواست ریاست محترم شعبه ………… دادگاه …………… رسیدگی فرمایید.
نام و نام خانوادگی ارجاع
وکیل دادگستری گروه حقوقی اوان
استفاده از مشاوره حقوقی وکیل متخصص و باتجربه در تمام مراحل رسیدگی پرونده های حقوقی و کیفری از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا با انتخاب وکیل و مشاوره حقوقی قبل ازهر اقدام قانونی در وقت و هزینه های دادرسی صرفه جویی میشود و حق و حقوق موکل ضایع نمیشود.
گروه وکلای حقوقی اوان مجموعه ای متخصص از وکلای دادگستری; کارشناسان ارشد حقوق و حقوقدانان می باشد که با ارائه مشاوره های تخصصی; قبول وکالت و مشاوره در دعاوی حقوقی را بر عهده میگیرند. سوالات و مشکلات حقوقی خود را با وکیل دادگستری تهران; وکیل دادگستری مشهد; وکیل دادگستری قم; وکیل دادگستری کرج مربوط به وکلای گروه حقوقی اوان مطرح نمائید تا در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگوی شما باشند.
جمع بندی
در نظام حقوقی، «دعوی متقابل» ابزاری مؤثر برای خوانده است تا بتواند در برابر ادعای خواهان، اقداماتی را به عمل آورد. این نوع دعوا، به ویژه در مواردی که ادعای خوانده با ادعای خواهان مرتبط است، اهمیت پیدا میکند. با ارائه دادخواست متقابل، خوانده میتواند از تمامی امکانات قانونی جهت دفاع از خود بهرهبرداری نماید و در صورت ارتباط مستقیم میان هر دو دعوا، این دعاوی در یک جلسه رسیدگی میشوند. طبق مقررات موجود، دادخواست متقابل باید تا پایان نخستین جلسه دادرسی مطرح گردد و اگر خوانده در این جلسه از حق خود استفاده کند، میتواند از فرصتهای اضافی برای ارائه دفاعیات و مدارک استفاده کند. در نهایت، وجود امکان طرح دعوای متقابل، حقوق خوانده را حفاظت میکند و انسجام و جریان منطقی فرایند دادرسی را حفظ مینماید.
سئوالات متداول
دعوای متقابل به دعوایی اطلاق میشود که خوانده در برابر ادعای خواهان مطرح میکند. این دعوا باید در همان دادگاه رسیدگی به دعوای اصلی اقامه شود و باید حداکثر تا پایان نخستین جلسه دادرسی ارائه گردد.
بله، اگر خوانده دعوای متقابل را در جلسه دادرسی اقامه کند، میتواند درخواست تأخیر جلسه را برای تهیه پاسخ و مدارک خود ارائه نماید.
اگر دعوای متقابل با دعوای اصلی ناشی از یک منشأ باشد یا ارتباط کامل با آن داشته باشد، این دعاوی به طور همزمان و توأماً بررسی میشوند.
نظرات ارزشمند شما به ما کمک میکند تا خدمات خود را در زمینه دعوای متقابل بهبود بخشیم. لطفاً تجربه خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
از طریق دکمه زیر میتوانید لینک صفحه را اشتراک گذاری کنید.