نحوه محاسبه سهم ارث ورثه

لینک مقاله را به اشتراک بگذارید:https://oonelaw.com/share-of-inheritance

سهم ارث ورثه : سلام و خسته نباشید نسبت به شما.بنده یک سوالی داشتم که چند وقت پیش برای ما پیش آمده بود و اون هم مربوط به این هستش که پدر ما چند وقت پیش فوت کردن و بعد از اینکه چهل روز از فوت ایشان گذشت،بحث ارث و میراث به وسط آمد و به اختلاف خوردیم و هر کس می گفت که من به پدر نزدیکتر بودم و بیشتر من رو دوست داشت،پس باید بیشتر ببرم و از این حرفا.لطفا راهنمایی کنید.ممنون

سلام و ممنون از طرح سوال شما.انشالا با خواندن این مطلب به جواب خود برسید و می توانید از وکلای ما هم مشورت بگیرید.

مبحث اول:

سهم ارث ورثه به چه معناست؟

در این مبحث به معنای سهم ارث ورثه خواهیم پرداخت ولی قبل از آن باید معنای ارث را بدانیم.

ارث در یک معنا شامل یک جریان و روند است به این صورت که دارایی و مال فرد فوت شده،به صورت قهری و غیر ارادی به ورثه او منتقل می شود و زمانی به طور کامل محقق خواهد شد که ابتدا دیون و بدهی های متوفی پرداخت شود،و بعد از آن به ورثه متناسب با سهم آنها انتقال خواهد یافت.و در معنایی دیگر،یک مالی است که بعد از اینکه شخص فوت کرد،آن مال به بازماندگان و وارثان او می رسد که در معنای امروزی،همان ترکه است.

اما در بحث معنای سهم ارث ورثه ،منظور ما مقدار مشخصی است که هر ورثه ممکن است از ترکه ارث ببرد به این معنا که هر یک از وراث طبق قانون و با توجه به شرایطی،یک درصد مشخصی از مال متوفی ارث می بردند و موضوع مورد بحث ما هم ،همان مقدار است که در مباحث بعد توضیح خواهیم داد.

مبحث دوم:

چه کسانی از متوفی ارث می برند؟

در این مبحث به این مطلب خواهیم پرداخت که اگر متوفی فوت کند،چه کسانی می توانند از او ارث ببرند که در یک تقسیم بندی باید گفت که ممکن است افرادی به موجب نسب از متوفی ارث ببرند و افرادی از جهت سبب که در ادامه خواهیم گفت.

۱.ارث به جهت نسب:

در این بخش افرادی وجود دارند که ممکن است به جهت اینکه نسبتی با متوفی دارند،از او ارث ببرند که در قانون به صورت طبقات ارث آمده است.

• طبقه ی اول:شامل پدر و مادر،اولاد و اولاد اولاد(اولاد اولاد همان فرزندان اولاد هستند که می تواند نوه و الی آخر باشد)
• طبقه ی دوم:اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها(اولاد برادر و خواهر همان خواهرزاده و برادرزاده هستند)
• طبقه ی سوم:شامل عمه و عمو و خاله و دایی و فرزندان آنها می شود.

۲.ارث به جهت سبب:

در این بخش افرادی هستند که به جهت سببی از متوفی ارث می برند مانند ازدواج.که شامل زوج و یا زوجه است که اگر مرد فوت کند،زن از او ارث می برد و اگر زن فوت کند ،مرد از او ارث خواهد برد.

مبحث سوم:

سهم هریک از وراث چه مقدار است؟

در این مبحث به این قضیه خواهیم پرداخت که هر یک از افراد به جهت نسب و سبب،چه مقدار ارث خواهند برد و به طورکلی سهم هریک چقدر است.

۱.سهم پدر و مادر از ارث :

اگر برای متوفی اولاد و یا اولاد اولاد از هر درجه موجود نباشد، هر یک از پدر و مادر در صورتی که دیگری نباشد،تمام ارث را می برند و اگر پدر و مادر میت هر دو زنده باشند، مادر یک سوم و پدر دو سوم می برد،اما اگر مادر حاجبانی با شرایط زیر داشته باشد، یک ششم از ترکه متعلق به او و بقیه مال پدر است:

به این شرح که:

وقتی که برای میت چند برادر یا چند خواهر باشد، در این صورت مادر میت از بردن بیش از یک ششم محروم خواهد شد مشروط بر اینکه :

• اولا : لااقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند.
• ثانیا : پدر آنها زنده باشد.
• ثالثا : از ارث ممنوع نباشند مگر به سبب قتل.
• رابعا : ابوینی یا ابی تنها باشند.

۲.سهم فرزندان از ارث :

• اگر متوفی ابوین نداشته و یک یا چند اولاد داشته باشد، ارث به طریق ذیل تقسیم می شود:
• اگر فرزند منحصر به یکی باشد، خواه پسر، خواه دختر، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود.
• اگر اولاد متعدد باشند و بعضی از آنها پسر و بعضی دختر، پسر دو برابر دختر ارث می برد.

۳.سهم نوادگان از ارث :

هرگاه میت، اولاد بلاواسطه نداشته باشد، اولاد اولاد او قائم مقام بوده و بدین طریق جزو وراث طبقه اول محسوب و با هر یک از پدر و مادر که زنده باشد ارث می برد. تقسیم ارث بین اولاد اولاد بر حسب نسل به عمل می آید. یعنی هر نسل حصه کسی را می برد که توسط او به میت می رسد.

بنابراین اولاد پسر دو برابر اولاد دختر ارث می برند.در تقسیم بین افراد یک نسل، پسر دو برابر دختر می برد.سهم الارث خواهر و برادر ابوینی ( از یک پدر و مادر متولد شده اند ) و خواهر و برادر امی ( از مادری مشترک متولد شده اند ولی پدر آنها متفاوت می باشد).

۴.سهم اجداد و جدات از ارث :

• هرگاه ورثه اجداد یا جدات باشند، ترکه به طریق ذیل تقسیم می شود:
• اگر جد یا جده تنها باشد اعم از ابی یا امی، تمام ترکه به او تعلق می گیرد.
• اگر اجداد و جدات متعدد باشند در صورتی که ابی باشند، ذکور دو برابر اناث می برند و اگر همه امی باشند، بین آنها بالسویه (به طور مساوی) تقسیم می گردد.
• اگر جد یا جده ابی و جد یا جده امی با هم باشند، یک سوم ترکه به جد یا جده امی می رسد و در صورت تعدد اجداد امی، آن ثلث بین آنها بالسویه تقسیم می شود و دو ثلث دیگر به جد یا جده ابی می رسد و در صورت تعدد، حصه ذکور از آن دو ثلث، دو برابر حصه اناث خواهد بود. # سهم ارث ورثه

۵.سهم اولاد خواهر و برادر از ارث:

اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر، اولاد برادر و خواهر قائم مقام آنها شده و با اجداد ارث می برند. در این صورت تقسیم ارث نسبت به اولاد خواهر و برادر بر حسب نسل به عمل می آید. یعنی هر نسل حصه کسی را می برد که به واسطه او به میت می رسد.

بنابراین اولاد اخوه ابوینی یا ابی، حصه اخوه ابوینی یا ابی تنها ،و اولاد خواهر و برادر امی، حصه خواهر و برادر امی را می برند.در تقسیم بین افراد یک نسل، اگر اولاد خواهر و برادر ابوینی یا ابی تنها باشند، ذکور دو برابر اناث می برند و اگر از خواهر و برادر امی باشد، بالسویه تقسیم می کنند.

 ۶.سهم عمو و عمه از ارث:

هرگاه وراث میت، چند نفر عمو یا چند نفر عمه باشند، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود

در صورتی که همه آنها ابوینی یا همه ابی یا همه امی باشند، هرگاه عمو و عمه باهم باشند، در صورتی که همه امی باشند، ترکه را بالسویه تقسیم می نمایند و در صورتی که همه ابوینی یا ابی باشند، حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود.

در صورتی که عمو و عمه های امی و عمو و عمه های ابوینی یا ابی با هم باشند،عمو یا عمه امی اگر تنها باشد، یک ششم ترکه به او تعلق می گیرد و اگر متعدد باشد یک سوم ترکه و این یک سوم را مابین خود بالسویه تقسیم می کنند و باقی ترکه به عمو و عمه های ابوینی یا ابی می رسد که در تقسیم ذکور دو برابر اناث می برند.هرگاه ورثه متوفی چند نفر دایی یا چند نفر خاله یا چند نفر دایی و چند نفر خاله با هم باشند، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود. خواه همه ابوینی خواه همه ابی و خواه همه امی باشند. # سهم ارث ورثه

اگر وراث میت دایی وخاله ابی یا ابوینی یا دایی و خاله امی باشند، طرف امی اگر یکی باشد، یک ششم ترکه را می برد و اگر متعدد باشند، یک سوم آن را می برند و بین خودشان بالسویه تقسیم می کنند و مابقی مال دایی و خاله های ابوینی یا ابی است که آنها هم بین خود بالسویه تقسیم می نمایند.

اگر برای میت یک یا چند نفر عمو یا عمه یا چند نفر دایی و خاله باشد، یک سوم ترکه به دایی و خاله و دو سوم آن به عمو و عمه تعلق می گیرد و تقسیم یک سوم بین دایی و خاله بالسویه به عمل می آید ،لیکن اگر بین دایی و خاله یک نفر امی باشد، یک ششم حصه احوال به او می رسد و اگر چند امی باشند، یک سوم آن حصه به آنها داده می شود و در صورت اخیر تقسیم بین آنها بالسویه به عمل می آید.

۷.سهم فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله از ارث :

هرگاه برای میت نه عمو و عمه باشد و نه خاله و دایی، اولاد آنها به جای آنها ارث می برند و نصیب هر نسل نصیب کسی خواهد بود که به واسطه او به میت متصل می شود.

۸.سهم زوج از ارث :

زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد. در صورت نداشتن فرزند، سهم او یک دوم خواهد بود و بقیه به او رد می شود و در صورت داشتن فرزند، سهم او یک چهارم خواهد بود.

 ۹.سهم زوجه از ارث :

زوجه در صورت فرزند دار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد و در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک چهارم از عین اموال منقول و یک چهارم از قیمت اموال غیر منقول خواهد بود و بقیه ترکه شوهر در حکم مال شخص بلا وارث است و راجع به آن دادستان و دادگاه نظر می دهد. # سهم ارث ورثه

مبحث چهارم:

طریقه درخواست و روش محاسبه سهم ارث ورثه:

در این مبحث باید گفت که بعد از اینکه شخص فوت می کند،تمام دیون و مطالباتش به روز و حال می شود که باید به آنها رسیدگی شود.ابتدا بعد از فوت شخص،وراث با مراجعه به شورای حل اختلاف،درخواستی را مبنی بر انحصار وراثت ارائه می دهند،به این صورت که تمام کسانی که ممکن است با متوفی نسبتی داشته باشند،نوشته می شود و همین طور مقدار مال و اموالی که متوفی برجای گذاشته، نوشته خواهد شد و بعد از آن که تمام اموال و دیون متوفی مشخص شد،نوبت به پرداخت دیون می رسد و مطالباتش گرفته می شود،سپس نوبت به سهم هریک از وراث می رسد که ابتدا وراث اصیل مشخص می شوند و بعد از آن طبق قانون سهم هر یک مشخص خواهد شد و بعد از بررسی های صورت گرفته،اموال متوفی تقسیم می شود.

مبحث پنجم:

توجه به چند نکته:

• ۱.نکته ی مهم این است که سهم ارث ورثه اشخاص از قواعد آمره است ،به این معنا که توافق اشخاص نمی تواند در آن تغییراتی دهد و افراد با توافق خود بخواهند درصد و سهم هریک را تغییر دهند.
• ۲.نکته ی مهم که باید به آن توجه کرد این است که اگر متوفی هر سه طبقه از وراث را داشته باشد،به همه ی طبقات ارث نمی رسد،بلکه تازمانی که طبقه ی اول وجود دارد،ارث به طبقه های دیگر نخواهید رسید و همین قضیه نسبت به طبقات پایین تر.
• ۳.نکته ی دیگر این است که اگر متوفی فرزند داشته باشد، فرض ارث هر یک از پدر و مادر به یک ششم تقلیل می یابد.
• ۴.نکته ی دیگر این است که‌ اگر وراث میت چند برادر ابوینی یا چند برادر ابی یا چند خواهر ابوینی یا چند خواهر ابی باشند، ارث بین آنها بالسویه(به طور مساوی) تقسیم می شود.
• ۵.نکته ی مهم که باید به آن‌ توجه کرد این است که اگر وراث میت چند برادر و خواهر ابوینی یا چند برادر و خواهر ابی باشند، حصه و سهم ارث ورثه ذکور(مذکر) دو برابر اناث(مونث)خواهد بود.
• ۶.نکته ی دیگر اینکه اگر وراث میت چند برادر امی یا چند برادر و خواهر امی باشند، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می شود. # سهم ارث ورثه

 

نکته ی دیگر این است که هرگاه خواهر و برادر ابوینی و خواهر و برادر امی با هم باشند، تقسیم به طریق ذیل می شود:

• اگر برادر یا خواهر امی ،یکی باشد؛ یک ششم ترکه را می برد و بقیه مال خواهر و برادر ابوینی یا ابی است.
• اگر برادر یا خواهر امی ،متعدد باشد؛ یک سوم ترکه به آنان تعلق گرفته و بین خود بالسویه تقسیم می کنند و بقیه مال خواهر و برادر ابوینی یا ابی است.
• ۸.نکته ی مهم دیگر این است که هرگاه میت، اجداد و برادر و خواهر با هم داشته باشد، دو سوم ترکه به وراثی می رسد که از طرف پدر قرابت دارند و در تقسیم آن، حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود و یک سوم به وراثی می رسد که از طرف مادر قرابت دارند و بین خود بالسویه تقسیم می نمایند. اما اگر خویش مادری فقط یک برادر یا یک خواهر امی باشد؛ فقط یک ششم ترکه به او تعلق خواهد گرفت.
• ۹.نکته ی دیگر خیلی مهم خواهد بود این است که برای این که ورثه بتوانند سهم الارث ورثه خود را دریافت نمایند هر کدام از وراث باید به نسبت سهم الارث ورثه خود مالیات بر ارث پرداخت نمایند.
• ۱۰.نکته ی آخر و مهم این است که اگر متوفی وصیت کرده باشد،وصیت فقط نسبت به یک سوم اموال قابل اجرا و محترم است و فرد نمی تواند کل اموالش را وصیت کند و یا اینکه فردی را از ارث محروم کند و یا اینکه کسی را خارج از وراث خویش وارد بر ارث کند و فقط نسبت به یک سوم اموال خویش،صلاحیت دارد.

سخن آخر

بحث ارث یکی از مشکلات رایج و البته دشوار زندگی امروزی است ولی هر مشکلی راه حلی دارد که می توان آنرا به راحتی برطرف کرد،پس بهتر است کار را به کاردان بسپارید. # سهم ارث ورثه