دادخواست ابطال وصیت نامه متوفی

لینک مقاله را به اشتراک بگذارید: https://oonelaw.com/revocation-of-will

دعوای ابطال وصیت نامه یکی از دعاوی پیچیده در مراجع قضایی است که در بسیاری از موارد به دلیل  اینکه وصیت نامه رسمی نمی باشد، وراث خواستار ابطال وصیت نامه به دلایل قانونی می باشند.

در این مقاله دادخواست ابطال وصیت نامه متوفی به موضوعات ذیل پرداخته شده است:

• انواع وصی،  اقسام وصیت نامه
• شرایط صحت وصیت، شرایط موصی (وصیت کننده)
• ویژگی‌های ذاتی وصیت، ماهیت حقوقی وصیت
• اثبات وصیت، تنفیذ وصیت نامه
• اعتبار وصیت نامه رسمی
• شرط صحت وصیت یک سوم ارث
• صحت وصیت نامه
• اموال نافذ و لازم الاجرا در وصیت نامه
• اعتبار وصیت نامه تا چه زمانی است.؟
• شرایط ابطلال وصیت نامه
• ابطال وصیت نامه از لحاظ شکلی
• موارد ابطال وصیت نامه
• روند رسیدگی به دعوای ابطال وصیت نامه
• وصیت در آرای وحدت رویه
• نمونه دادخواست تقاضای اثبات صحت و اصالت وصیت‌نامه
• وکیل متخصص ارث گروه حقوقی اوان

تعریف وصیت

وصیت عمل حقوقی است که به موجب آن وصیت کننده (موصی) به طور مستقیم یا به واسطۀ دیگری در اموال یا حقوق خود برای بعد از مرگ تصرف می کند. # ابطال وصیت نامه

انواع وصیت

وصیت به دو گروه تملیکی و عهدی تقسیم می‌شود. # ابطال وصیت نامه

وصیت تملیکی

وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال اعم از منقول یا غیرمنقول خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند. این وصیت بعد از ایجاب، قبول نیاز دارد. براساس ماده ۸۲۷ قانون مدنی، تملیک به ‌موجب وصیت محقق نمی‌شود، مگر با قبول موصی‌له پس از فوت موصی. # ابطال وصیت نامه

وصیت عهدی

وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور می‌نماید. وصیت‌کننده موصی، کسی که وصیت تملیکی به نفع او شده است موصی‌له، مورد وصیت موصی‌به و کسی که به‌موجب وصیت عهدی ولیّ بر مورد ثُلث یا بر صغیر قرار داده می‌شود وصیّ نامیده می‌شود.

در حقیقت وصیت عهدی ماهیت وکالت دارد؛ لیکن معلق به فوت است و در این وصیت قبول شرط نیست؛ لیکن وصی می‌تواند مادام که مُوصی‌‌ زنده است وصایت را رد کند و اگر قبل از فوت موصی‌‌ رد نکرد بعد از آن حق رد ندارد اگر چه جاهل بر وصایت بوده باشد. # ابطال وصیت نامه

اقسام وصیت نامه

وصیت نامه رسمی

وضعیت نامه ای که در دفاتر ثبت اسناد رسمی تنظیم شده باشد با توجه به این‌که وصیت‌نامه رسمی یک سند رسمی دولتی است، کسی توانایی اعتراض به آن را ندارد. یعنی شک و تردید و انکار نسبت به آن قابل قبول نیست، مگر این‌که نسبت به آن ادعای جعل شود که آن هم با توجه به این‌که معمولا سوابق در دفتر اسناد رسمی تنظیم کننده سند موجود است، پذیرفته نخواهد شد. # ابطال وصیت نامه

وصیت نامه خودنوشت

وصیت نامه ای که توسط دو نفر مربوطه به صورت خود نوشت تنظیم شده باشد.

وصیت‎نامه‌ سرّی

وصیت نامه‌ سرّی، وصیتی است که توسط موصی امضاء و لاک مهر می شود و در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آیین نامه وزارت دادگستری معین شده است، به امانت گذارده می شود. بنابراین چنین مواردی مخلوطی از وصیتنامه رسمی و خود نوشت است.

لیکن برخلاف وصیت خودنوشت به خط هرکسی می‌تواند باشد اما به طور مسلّم باید به امضای شخص وصیت‌کننده برسد و طبق قانون باید به اداره‌ ثبت محل اقامت وصیت‌کننده یا در مکانی که آیین‌نامه‌ مذکور تعیین کرده تحویل داده شود. البته طبق قوانین امور حسبی، شخص بی‌سواد نمی‌تواند وصیت‎نامه‌ی سرّی تنظیم کند. # ابطال وصیت نامه

شرایط صحت وصیت

شرایط صحت وصیت شامل شرایط وصیت‌کننده، شرایط موضوع وصیت و شرایط مورد نظر برای وصی است. # ابطال وصیت نامه

شرایط موصی (وصیت کننده)

موصی باید دارای پنج شرط باشد که عبارت از بلوغ، عقل، اختیار، رشد و عدم خودکشی است. وصیت‌کننده باید اهلیت داشته که مراد از اهلیت این است که وی اجازه تصرف در اموال خود را دارد. وصیت کودک فرد دیوانه، مست و کسی که وی را مجبور کرده باشند وصیت کند و محجوری که از تصرف در اموالش ممنوع است صحیح نیست.

هرگاه فرد دست به خودکشی یا اعمالی بزند که باعث جراحت منجر به از بین رفتن خود شود و بعد از آن وصیت کند، در صورت فوت، وصیت باطل بوده و اگر زنده بماند، وصیت موصی نافذ است. موصی می‌تواند در هر صورت و هر زمان که اراده کند از وصیت خود برگشته و وصیت دومی بعد از وصیت اول خود صادر کند. در این صورت وصیت دوم مورد پذیرش است و به اجرا درمی‌آید. # ابطال وصیت نامه

برای عضویت در کانال تلگرام  کلیک کنید

ویژگی‌های ذاتی وصیت

طبق تعریف وصیت در قانون مدنی سه وصف ذاتی و مهم برای این عمل حقوقی استنباط می‌شود:

• تعلیق به فوت: وصیت برای زمان بعد از فوت موصی انشاء می‌شود.
• رایگانی تملیک: تملیک مستقیم موصی به رایگان است و نمی‌تواند در برابر عوض قرار گیرد و وصیت را به‌صورت معامله معوض درآورد.
• قابلیت رجوع: قانون مدنی در مواد ۸۲۹ و ۸۳۸ به اختیار موصی در رجوع از وصیت تصریح کرده است. 

ماهیت حقوقی وصیت

در مورد وصیت تملیکی: وفق ماده ۸۲۷ قانون مدنی تملیک به‌موجب وصیت محقق نمی‌شود مگر با قبول موصی‌له پس از فوت موصی منوط ساختن تملیک به قبول موصی‌له نشانۀ نقص سبب است که پس از انشاء وصیت و فوت به وجود می‌آید پس باید پذیرفت که کمال سبب در مادۀ ۸۲۷ قانون مدنی منوط به جمع ایجاب و قبول است و چنین ماهیتی را باید عقد شمرد هرچند سایر اوصاف قرارداد در آن جمع نباشد.

درباره وصیت عهدی: ماده ۸۳۴ قانون مدنی اعلام می‌کنددر وصیت عهدی قبول شرط نیست؛ لیکن وصی می‌تواند مادام که موصی زنده است وصایت را رد کند.  پس قبول وصی در ایجاد سمت وصایت برای او هیچ نقشی ندارد تنها به اراده موصی به وجود می‌آید پس می‌توان پذیرفت که وصیت عهدی ایقاع است. # ابطال وصیت نامه

اثبات وصیت

مطابق این قانون اثبات وصیت در صورتی ممکن است که وصیت‌نامه بر پایه و عنوان ویژه قانون تنظیم شود پس از احکام قانون امور حسبی و به ‌ویژه ماده ۲۹۱ آن به‌خوبی برمی‌آید که وصیت شفاهی اعتبار آن را با شهادت نمی‌توان اثبات کرد مگر اینکه اشخاص ذی‌نفع به صحت وصیت اقرار کنند. چنانکه اشاره شد هرگاه اشخاص ذی‌نفع به صحت وصیت اقرار کنند.

مفاد آن محترم و قابل اجراست. هرچند که به شکل یکی از وصیت‌نامه‌های پیش‌بینی شده در قانون امور حسبی در نیامده باشد. در قانون مدنی حکم ویژه‌ای برای اثبات وصیت وجود ندارد و تابع قواعد عمومی است؛ ولی در قانون امور حسبی که مؤخر از آن است دو نوع وصیت‌نامه پیش‌بینی شده است. # ابطال وصیت نامه

• وصیت در موارد عادی
• وصیت در موارد فوق‌العاده

تنفیذ وصیت نامه

در اصل هر شخصی می‌تواند آزادانه در اموال خود هر گونه تصرف کند و اموال خود را به هر شخصی که می خواهد منتقل کند. ولی این اختیار به حکم قانون در مورد شخص در وصیت، شامل حال او نمی‌شود و نمی‌تواند بیش از مقدار تعیین شده در قانون در مال خود تصرف نماید، زیرا بر اساس قاعده ی لاضرر که بر اصل مالکیت حاکم است افراد نمی‌توانند در اموال خود تصرفی نمایند که موجب ایجاد ضرر به غیر گردد.

در صورتیکه بعضی از اشخاص ذی‌نفع، مفاد وصیت ‌نامه را تایید و بعضی تایید نکنند، صرفا در حق کسانی که وصیت‌ نامه را تایید کرده و به صحت ان اقرار دارند، قابل تنفیذ خواهد بود. برابر ماده ۲۹۱ قانون امور حسبی و رای وحدت رویه دیوان عالی کشور، وصیت‌نامه عادی در صورتی قابلیت تایید و تنفیذ از ناحیه محکمه را دارد که از ناحیه اشخاص ذی‌نفع به صحت آن اقرار شود، در غیر این صورت حتی اگر ادله اثباتی دیگری برای صحت وصیت‌نامه عادی وجود داشته باشد، محکمه حق تایید و تنفیذ وصیت‌نامه را نخواهد داشت. # ابطال وصیت نامه

اعتبار وصیت نامه رسمی

وصیت نامه رسمی به دلیل اینکه ثبت آن در دفاتر اسناد رسمی انجام می شود، اعتبار خاصی دارد و وصیت نامه ی رسمی را به راحتی و بدون نیاز به دادگاه می توان وصیت را اجرا کرد و همه محتویات وصیت نامه از لحاظ قانونی و رسمی اعتبار خود را به صورت کامل دارد و نمی توان آن را غیر قانونی دانست و تنها در صورت ادعای جعل می توان به اعتبار وصیت نامه شک کرد.

معمولا وصیت نامه های رسمی چون کاملا به صورت قانونی انجام می شود و توسط افراد دارای شرایط و آگاه به موارد وارث و موصی انجام می شود در ارتباط با ابطال آن دلایل کمی وجود دارد یعنی تردید و انکار نسبت به آن قابل قبول نیست، مگر این‌ که نسبت به آن ادعای جعل شود. # ابطال وصیت نامه

شرط صحت وصیت یک سوم ارث

وصیت کننده در هنگام تنظیم وصیت، نمی تواند بیش از یک سوم اموال خود را وصیت کند و در صورتی که اقدام به وصیت بیش از یک سوم اموال خود نماید در اصطلاح حقوقی وصیت نامه نسبت به مازاد وصیت شده غیر نافذ و نامعتبر خواهد بود و بعد از فوت موصی دارای اثر حقوقی نیست.

وصیت ثلث یا همان یک سوم اموال، از طرف مالک برای بعد از فوت خود صحیح بوده و نسبت به مازاد بر آن در صورتی مورد قبول است که ورثه آن زیاده را تنفیذ و تایید کنند؛ به طور کلی ملاک این یک سوم، اموال در زمان وفات وصیت‌ کننده بوده و نه اموال در زمان حیات و تنظیم وصیت و البته ملاک، تمامی دارایی و اموال متوفی اعم از منقول و غیرمنقول و حتی منافعی است که متعلق به مرحوم می‌شود. # ابطال وصیت نامه

صحت وصیت نامه

در وصیت نامه اصل بر این می باشد که وصیت نامه صحیح و نافذ می باشد، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود دلیل این امر نظر به قاعده صحت می باشد. بنابراین اصل بر این است که وصیت نامه نافذ است، مگر آنکه ادعای خلاف آن شود که آن ادعا هم باید اثبات شود.

اموال نافذ و لازم الاجرا در وصیت نامه

برطبق ماده ۸۴۳ قانون مدنی، وصیت کننده تنها در خصوص یک سوم از اموال خود می‌تواند وصیت کند.در صورتی وصیت نسبت به بیش از یک سوم اموال قابل اجرا است که وراث نسبت بدان رضایت داشته باشند. در صورتیکه همگی وراث رضایت خود را اعلام نکنند، این امر تنها نسبت به سهم ورثه یا وراثی که رضایت داده‌اند قابل اعمال است. اعلام رضایت در صورت موصی له صغیر باشد از سوی ولی انجام میشود.

بر اساس ماده ۸۴۵ قانون مدنی، منظور از ثلث اموال یک سوم اموال در زمان فوت موصی است و نه در زمان تنظیم وصیت‌نامه. موصی اگر وارثی نداشته باشد، می‌تواند هر کسی را به عنوان وارث خود معرفی نماید. اما تنها نسبت به یک سوم از اموال خود حق تعیین تکلیف دارد و الباقی اموال طبق قانون تقسیم میشود.برطبق ماده ۸۳۷ قانون مدنی، موصی نمی‌تواند در وصیت‌نامه خود یک یا چند ورثه را از ارث محروم کند.

اعتبار وصیت نامه تا چه زمانی است.؟

برطبق ماده ۸۳۹ قانون مدنی، اگر موصی، وصیت‌نامه‌ای را برخلاف وصیت‌نامه اول تنظیم نماید، وصیت‌نامه دوم قابل اجرا می باشد. در شرایط اضطراری مانند جنگ; خطر فوری; شیوع امراض و هنگام سفرهای دریایی نیز وصایایی تنظیم شوند که طبق قانون ۲۹۰ امور حسبی، در صورت پایان این شرایط اضطرار یا وضعیت‌های فوق‌العاده وصیت‌نامه تنها تا یک ماه پس از رفع شرایط اضطرار معتبر می‌باشد. # ابطال وصیت نامه

شرایط ابطلال وصیت نامه

یکی از مهمترین شرط برای دعوی ابطال وصیتنامه; استناد به مصادیق و دلایل آن می باشد که می تواند توسط ذینفع در حالات مختلف ایراد گردد. یکی از شرایط اثبات ابطال وصیت نامه، استناد به قواعد ماهوی و قانونی است که متوفی در زمان تنظیم وصیت نامه آن را رعایت نکرده و یا به ضرر حقوق سایرین بوده است و گاه موجب ابطال وصیتنامه، عدم صحت اصالت محتویات و مندرجات آن و عدم رعایت نگارش قانونی و تنظیم شکلی آن می باشد.

ابطال وصیت نامه از لحاظ شکلی

در وصیت نامه باید اصول شکل خاصی در هنگام نوشتن آن رعایت شود و اگر این موارد رعایت نشود; می توان وصیت را باطل در نظر گرفت; از جمله اینکه اگر وصیتی به صورت سری نوشته شود و بعدا مشخص شود که فرد وصیت کننده سواد ندارد; می توان ابطال وصیتنامه را اعلام کرد; اگر وصیت نامه مشخص شود که امضا و یا مهر متوفی روی این وصیت نامه است; با اصل خود آن تطبیق ندارد می توان ثابت کرد که وصیت نامه باطل است. گاهی وصیت نامه به علت فرار از دین انجام می شود که در چنین صورتی اگر بتوان فرار از دین را اثبات نمود، درخواست ابطال وصیت نامه قبول می شود.

موارد ابطال وصیت نامه

• ابطال وصیتنامه به دلیل عدم اهلیت متوفی، وصیت نامه یک عمل حقوقی است که در صورت اهلیت و قصد و رضای طرفین منشا اثر می‌شود و ضروری است که متوفی در هنگام انشای وصیت نامه اهلیت داشته باشد و جزو محجورین نباشد. در صورت احراز محجوریت متوفی در زمان انشای وصیت موجب ابطال وصیت نامه می‌باشد.
• ابطال وصیت نامه به دلیل محروم کردن یکی از وراث از ارث، متوفی ممکن است که درضمن وصیت نامه خود بیان دارد که برخی از وراث از حق ارث محروم شود چنین وصیتی باطل است.
• وصیت نامه‌ متوفی که اقدام به خودکشی کرده است.
• وصیت به مال غیر یا اموال عمومی یا اموال موقوفه
• وجود ادله‌ ای مبنی بر رجوع و انصراف متوفی از وصیتی که تنظیم کرده است.
• – وصیت بر جهت و مقاصد نامشروع زمانی که متوفی به جهت کار نامشروعی; مال خود را برای شخصی یا مجموعه ای وصیت کند.
• مدرکی که ثابت نماید که متوفی از وصیت اول رجوع کرده است. در صورتیکه متوفی دو وصیت نامه داشته باشد که; این دو وصیت نامه با یکدیگر مغایر باشند; موجب بطلان هر دو وصیت نامه می‌شود.
• در صورتیکه ثابت شود وصیت نامه جعلی است.

روند رسیدگی به دعوای ابطال وصیت نامه

در صورتیکه وراث خواهان ابطال وصیتنامه باشند، باید در دادخواست خود دلایل و موجبات ابطال وصیتنامه را قید نمایند و نسبت به ابطال وصیتنامه، اقدام و دادخواستی را با عنوان ابطال وصیت نامه در دفاتر خدمات قضایی تنظیم نماید. بعد از تقدیم دادخواست ابطال وصیتنامه و تعیین وقت رسیدگی و تشکیل دادگاه افرادی که خواهان ابطال وصیتنامه باشند، باید دلایل و مدارک خود را اعم از عدم رعایت اصول شکلی یا عدم رعایت اصول و قواعد حقوقی به دادگاه تقدیم نماید. سپس دادگاه پس از بررسی های لازم تصمیم گیری کرده و درصورت اثبات نظر خواهان رأی ابطال وصیتنامه را صادر می نماید.

برای عضویت در صفحه اینستاگرام  کلیک کنید

وصیت در آرای وحدت رویه

رأی وحدت رویه شماره ۱۵:  در صورت تأیید بعضی از وراث فقط در مورد سهم این اشخاص وصیت نافذ و قابل اجراست.

نظر به اینکه از ماده ۲۹۱ قانون امور حسبی که پذیرفته شدن وصیت‌نامه عادی را مشروط به تصدیق اشخاص ذی‌نفع در ترکه دانسته است; لزوم تأیید کلیه ورثه استفاده نمی‌شود و عدم تصدیق بعضی از وراث مانع نفوذ و اعمال وصیت در سهم وراثی که آن را قبول کرده‌اند نیست. ماده ۸۳۲ قاون مدنی نیز مؤید این معنی است و بر طبق مواد ۱۲۷۵ و ۱۲۷۸ قانون مدنی اقرار هرکس نسبت به خود آن شخص نافذ و مؤثر است و ملزم به اقرار خود می باشد.

از مفاد ماده ۲۹۱  قانون امورحسبی برمی‌آید که اقرار به صحت وصیت باید بعد از فوت باشد.زیرا پیش از فوتوار ثان ذی‌نفع به معنای واقعی نیستند و حقوق احتمالی آنان برای تحقق عنوان مزبور کافی نیست. پس اگر وصیت‌نامه‌ای به خط یکی از وارثان و با امضای موصی نوشته شود و وارثان نیز آن را امضا کنند چنین ورقه‌ای به‌عنوان وصیت‌نامه در دادگاه پذیرفته نمی‌شود.

نمونه دادخواست تقاضای اثبات صحت و اصالت وصیت‌نامه

مشخصات طرفین: نام          نام خانوادگی       نام پدر  سن شغل–محل اقامت- خیابان – کوچه – پلاک- کد پستی

خواهان  :

خوانده   :

وکیل:

خواسته یا موضوع: تقاضای اثبات صحت و اصالت وصیت‌نامه عادی مورخ …

دلایل و منضمات: فتوکپی مصدق گواهی انحصار وراثت، فتوکپی مصدق شناسنامه خواهان، اصل و فتوکپی مصدق وصیت‌نامه عادی مورخ

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی

احتراماً به استحضار می‌رساند:

آقای/خانم … که در تاریخ … فوت نموده است، به‌موجب وصیت‌نامه عادی مورخ … وضعیت اموال و دارایی خویش را مشخص نموده و عده‌ای از شهود نیز آن را گواهی نموده‌اند، خوانده (خواندگان) موصوف منکر صحت مفاد وصیت‌نامه فوق‌الذکر بوده و آن را قبول نمی‌نماید؛ لذا تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر اثبات صحت و اصالت وصیت‌نامه را طبق ماده ۲۸۷ قانون امور حسبی دارم.

محل امضاء – مهر – اثر انگشت

شماره و تاریخ ثبت دادخواست          ریاست محترم شعبه ………… دادگاه …………… رسیدگی فرمایید.

نام و نام خانوادگی ارجاع

وکیل متخصص ارث گروه حقوقی اوان

با توجه به پیچیدگی قوانین و مقررات در مورد ارث، تقسیم ترکه، انحصار وراثت بهتر است قبل از هر اقدام در خصوص دعاوی مربوط به ارث از مشاوره و وکالت وکیل متخصص ارث در تهران، وکیل ارث در مشهد، وکیل ارث در کرج، وکیل ارث در قم مربوط به وکلای گروه حقوقی اوان بهره مند شوید تا در کوتاهترن زمان ممکن پاسخگو شما باشند. # ابطال وصیت نامه