پس از مطالعه، در صورت مفید بودن، این متن را برای دیگران نیز ارسال نمایید تا آنها نیز از مطالعه مفید آن بهره‌مند شوند.
مهر و موم ترکه اقدامی است که بعد از فوت شخص جهت تعیین تکلیف اموال وی باید انجام شود. اصولا مهر و موم ترکه متوفی از این جهت انجام میشود که اموال و ترکه باقی مانده از متوفی دچار تضییع و تفریط نشود.
فهرست مطالب
کاربر گرامی، در صورت نیاز به مشاوره حقوقی کلیک نمایید.
ترکه
ترکه یا میراث به عبارتی کلیه دارایی‌های متوفی که بعد ازفوت او به وراث و نزدیکان وی انتقال می‌یابد اطلاق میشود.
مهر و موم ترکه
مهرو‌موم ترکه به معنای اقدامی است که توسط مراجع قضایی انجام میشود و هدف آن جلوگیری از هر گونه دخل و تصرف ورثه در ترکه است. این اقدام به منظور حفظ و نگهداری از دارائی‌های متوفی صورت می‌گیرد.
اجرای مهر و موم ترکه تنها به درخواست یکی از وراث یا نماینده قانونی ایشان، وصی یا طلبکاران متوفی، و در صورت وجود وصیت که دارای ویژگی‌های مشاع باشد، ممکن است. افراد مذکور همچنین دارای حق برای رفع مهر و موم ترکه نیز می‌باشند.
درخواست مهرو موم ترکه
درخواست رفع مهر و موم ترکه می‌تواند به دو طریق اقدام شود: نخست، بدون نیاز به تنظیم ریز ترکه و دوم، همراه با درخواست برای تهیه ریز ترکه. لازم به ذکر است که مهر و موم ترکه به معنای حفظ و نگهداری آن بوده و نیز از هرگونه استفاده یا تصرف غیرمجاز توسط ورثه یا اشخاص ثالث جلوگیری می‌کند.
اشخاص دارای حق درخواست مهرو موم ترکه
هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها موصی‌له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشدT طلبکار متوفی که طلب وی مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد به مقدار طلب درصورتیکه در مقابل طلب رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تأمین طلب نشده باشد و کسی که از طرف متوفی به عنوان وصایت معین شده باشد، می‌توانند مهر و موم ترکه را درخواست کنند.
در خصوص مهر و موم ترکه، در صورت عدم درخواست اشخاص، فقط اطلاع کافی برای دادگاه به منظور اقدام لازم است. این اقدام منوط به این است که شخصی در ملک استیجاری یا هر نوع ملک دیگر فوت کرده باشد و هیچ کسی برای حفظ اموال وی وجود نداشته باشد. همچنین، در صورتی که اموال دولتی یا عمومی به صورت امانت نزد متوفی بوده باشد، این اقدام امکان‌پذیر خواهد بود.
اشخاص زیر نیز حق درخواست مهر و موم ترکه را دارند:
- هر یک از وراث متوفی یا نماینده قانونی آنان؛
- موصی‌له، در صورتی که وصیت مربوط به جزء مشاع باشد؛
- طلبکار متوفی که طلب وی مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد و در این حالت تنها به میزان طلب خود می‌تواند اقدام کند، به شرطی که این طلب مشمول رهن نباشد و ترتیبات دیگری برای تأمین آن در نظر گرفته نشده باشد؛
- شخصی که به عنوان وصی از سوی متوفی معین شده باشد.
شبکه های اجتماعی اوان
|
درخواست تحریر ترکه متوفی
وراث و نمایندگان قانونی آنها و همچنین وصی می‌توانند به منظور تعیین میزان و مقدار ترکه، از مقام قضایی درخواست تحریر ترکه نمایند. غیبت افرادی که به منظور تحریر یا مهر و موم ترکه احضار شده‌اند، مانع از این اقدام نخواهد شد.
در صورتی که ترکه به حقوق عمومی مربوط شود، یا یکی از وراث غایب یا محجور باشد، یا اگر وارث متوفی مشخص نباشد، امین یا قیم موظف است درخواست تحریر ترکه را از مرجع صلاحیت‌دار مطرح نماید. مقررات مرتبط با رفع مهر و موم ترکه در مواد ۱۹۴ تا ۲۰۵ قانونی امور حسبی آمده است.
لازم به ذکر است که افرادی که حق درخواست مهر و موم ترکه را دارند، همچنین حق درخواست رفع آن را نیز خواهند داشت. این درخواست برای رفع مهر و موم می‌بایست از دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به امور ترکه را دارد، ارائه گردد.
نحوه مهر و موم ترکه
قرار دادن لاک و موم گداخته بر درب ورودی منزل، پاکت‌ها یا صندوق‌ها و همچنین اعمال مهر رسمی بر روی این لاک و موم، به منظور مهر و موم ترکه، می‌تواند به درخواست اشخاص یا بدون درخواست آنان انجام پذیرد، همان‌گونه که در مواد ۱۶۷ و ۱۶۸ قانون امور حسبی به آن اشاره شده است.
تحریر ترکه متوفی
تحریر ترکه متوفی به معنای شناسایی و فهرست‌کردن اموال متوفی است. وراث و نمایندگان قانونی آنها و نیز وصی، مجاز به درخواست تحریر ترکه از مقام قضایی برای تعیین میزان و مقدار دارایی‌ها هستند. در این راستا، پس از دعوت از اشخاص ذینفع و اطلاع‌رسانی در خصوص زمان جلسه که نباید کمتر از یک ماه و بیشتر از سه ماه باشد، این اقدام صورت می‌پذیرد.
غیبت افرادی که به منظور تحریر یا مهر و موم ترکه احضار شده‌اند، مانع از انجام تحریر ترکه نمی‌شود. در مواردی که ترکه به حقوق عمومی تعلق داشته باشد، یا اگر یکی از وراث غایب یا محجور شود، یا در صورتی که وارث متوفی مشخص نباشد، امین یا قیم موظف به درخواست تحریر ترکه از مرجع صلاحیت‌دار است.
اگر متوفی در ایران ساکن نبوده باشد، دادگاهی که اموال غیرمنقول وی در حوزه قضایی آن واقع شده، صالح به رسیدگی خواهد بود. همچنین، در صورتی که اموال غیرمنقول متوفی در حوزه‌های متعدد قرار داشته باشند، دادگاهی که اولین اقدام را انجام داده، صلاحیت رسیدگی خواهد داشت.
اقداماتی جهت مهر و موم ترکه
مرجع صالح جهت مهر و موم ترکه و اقدامات لازم در مواد۱۷۰ تا۱۷۵ قانون امور حسبی مقرر شده است.
بر طبق ماده ۱۷۰ قانون امور حسبی در صورتیکه قبل از حضور دادرس دادگاه بخش در محل ترکه اقدام فوری برای حفظ ترکه لازم باشد اقدام مزبور به توسط دادستان و در‌جایی که دادستان نباشد به توسط کلانتری محل و اگر مامورین شهربانی نباشند به توسط دهبان با حضور دو نفر معتمد محلی به عمل می‌آید.
در مورد مداخله دهبان دادستان می‌تواند در هر دهستان که مقتضی بداند دهبان را از مداخله منع کرده و صاحب دفتر رسمی یا یکی از مامورین دولتی یا دو نفر‌معتمد محلی را متفقاً به انجام این کار مامور نماید مامورین نامبرده مراتب را در صورتمجلس نوشته و آن را به دادگاه بخش می‌فرستند.
برطبق ماده ۱۷۱ قانون امور حسبی در هر موردی که از طرف مامورین مذکور در ماده قبل ترکه مهر و موم میشود مامورین نامبرده کلید قفل‌هایی را که به روی آن مهر و موم‌خورده است در پاکت یا لفافی مهر و موم نموده و به دادگاه بخش می‌فرستند.
برطبق ماده ۱۷۲ قانون امور حسبی در صورتیکه بین ورثه محجوری باشد که ولی یا وصی یا قیم نداشته باشد دادرس باید پس از مهر و موم مراتب را به دادستان اطلاع‌دهد که جهت تعیین قیم اقدام نماید.
برطبق ماده ۱۷۳ قانون امور حسبی اگر بین ورثه غائبی باشد که برای اداره اموال خود نماینده نداشته باشد اگر محل غائب معلوم است دادرس مهر و موم ترکه را‌به او اطلاع می‌دهد و اگر محل غائب معلوم نباشد به دادستان اطلاع خواهد داد که در صورت اقتضاء جهت تعیین امین برای او اقدام کند.
براساس ماده ۱۷۴ قانون امور حسبی رئیس دادگاه در مواردی که باید اقدام به مهر و موم شود فوراً باید خود یا به وسیله کارمند علی‌البدل اقدام به مهر و موم نماید و اگر علتی‌موجب تاخیر این اقدام گردد علت مذکور را در صورتمجلس می‌نویسد.
برطبق ماده ۱۷۵ قانون امور حسبی وقت مهر و موم را دادگاه به اشخاصی که ذینفع بداند اطلاع می‌دهد ولی نباید این امر موجب تاخیر مهر و موم شود.
اگر به دنبال یک وکیل پایه یک دادگستری حرفه ای در تهران هستید اینجا کلیک کنید
مدارک لازم برای مهر و موم ترکه
مدارکی که مراجعه کنندگان در مورد مهر و موم ترکه نیاز به ارائه دارند شامل موارد ذیل می باشد:
شناسنامه و کارت ملی یکی از وراث.
در صورت امکان، ارائه گواهی انحصار وراثت.
در صورت قبول ورثه ترکه، هر یک از آنان مسئول تسویه کلیه دیون متوفی به تناسب سهم خود خواهند بود، مگر آنکه اثبات نمایند که مجموع دیون متوفی بیشتر از میزان دارایی‌های موجود در ترکه است. همچنین، در صورت عدم پذیرش ترکه، ورثه از تعهد به پرداخت بدهی‌های متوفی معاف خواهند بود.
ابلاغ زمان مهر و موم ترکه
دادگاه صالح به درخواست ورثه یا نماینده آنها یا طلبکار متوفی که دارای سند رسمی طلب یا حکم قطعی نسبت به آن باشد و وصی متوفی، فورا و با ابلاغ وقت مهر و موم ترکه به اشخاص ذینفع، به مهر و موم ترکه اقدام می‌کند.
بر اساس ماده ۲۰۶ قانون امور حسبی، تحریر ترکه، تعیین مقدار ترکه و بدهی‌های متوفی است. این کار به طور معمول بدون مراجعه به دادگاه توسط وارثان و طلبکاران متوفی انجام میشود.اگر اختلافی در این میان باشد یا اینکه در میان وارثان شخص غایب یا محجوری باشد، از دادگاهی که آخرین اقامتگاه یا منزل متوفی در آن بوده است، درخواست تحریر ترکه میشود البته این درخواست از ورثه یا نماینده قانونی آنها مانند وکیل و وصی برای اداره اموال متوفی پذیرفته میشود.
مسئولیت وراث در قبول یا رد ترکه
ورثه در پذیرش یا نپذیرفتن ترکه می توانند یکی از موارد ذیل را انتخاب کنند :
قبول ترکه
قبول ترکه به شرط تحریر ترکه
رد ترکه
مهر و موم ترکه غیرمنقول
براساس نظریه مشورتی شماره ۳۶/۸۸/۷ اداره حقوقی قوه قضائیه، مهر و موم ترکه غیرمنقول در صورتی ممکن است که اموال منقول متعلق به متوفی آنجا باشد. در این صورت متقاضی باید پلاک ثبتی مال غیرمنقول را به اداره ی ثبت اسناد و املاک محل اعلام نماید. اما اگر اموال منقول در تصرف کسی و در جایی غیر از اموال غیر منقول باشد، نمی توان از شورای حل اختلاف درخواست مهر و موم ترکه را درخواست نمود.
اعتراض به مهر و موم ترکه
برطبق ماده ۲۷ قانون شورای حل اختلاف، رایی که شورا در خصوص مهر و موم ترکه صادر می کند در مدت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظرخواهی است. مرجع تجدید نظر خواهی نیز دادگاه عمومی حقوقی حوزه ی شورای حل اختلاف است.
دادگاه به عنوان مرجع تجدیدنظر اگر رای صادره از شورا را مطابق قانون تشخیص دهد آن را تائید می کند. در صورتیکه رای شورا را قبول نکند، آن را نقض نموده و خود رای صادر می کند.
اقدامات رفع مهرو موم ترکه
مقررات مربوط به رفع مهر وموم درماد ۱۹۴ تا ۲۰۵ قانون امور حسبی بیان شده است. ازجمله اینکه افرادی که حق درخواست مهر و موم را دارند حق درخواست رفع آن را نیز دارند. درخواست رفع مهر وموم از دادگاهی می شود که صالح به رسیدگی به امور ترکه است.
برطبق ماده ۱۹۴ قانون امور حسبی، کسانی که حق درخواست مهر و موم ترکه را دارند می‌توانند رفع مهر و موم را هم درخواست نمایند. برطبق ماده ۱۹۵ قانون امور حسبی، درخواست برداشتن مهر و موم از دادگاه بخشی میشود که برای رسیدگی به امور ترکه صالح است.
در صورتی که ترکه در حوزه صلاحیت دادگاه بخش دیگری واقع شده باشد، دادگاه بخش مربوطه به دستور دادگاه مذکور به اقدامات لازم جهت رفع مهر و موم آن اقدام نموده و صورتجلسه مربوط به این اقدام را به دادگاهی که دستور رفع مهر و موم را صادر کرده است ارسال می‌نماید.
دادگاه بخش که مسؤولیت برداشتن مهر و موم را دارد، زمان و تاریخ این اقدام را مشخص کرده و به ورثه، وصی و موصی‌له‌هایی که به‌طور مشخص شناخته شده و محل اقامتشان در حوزه این دادگاه واقع است، ابلاغ می‌نماید.
برای اشخاص ذینفعی که محل اقامت آنها خارج از حوزه دادگاه بخش قرار دارد، اطلاع‌رسانی در مورد زمان برداشتن مهر و موم الزامی نیست. در صورتی که این اشخاص از زمان تعیین‌شده مطلع نشوند، دادگاه می‌تواند به جای آنها، یک فرد معتمد یا نماینده دفتر رسمی را تعیین کرده و از وی دعوت کند تا در زمان برداشتن مهر و موم حضور یابد. عدم حضور اشخاصی که از زمان برداشتن مهر و موم مطلع شده‌اند، مانع از انجام این اقدام نخواهد بود.
محجور و مهرو موم ترکه
برطبق ماده ۱۹۹ قانون امور حسبی، در صورتیکه بین ورثه غائب یا محجور باشد رفع مهر و موم بعد از تعیین وکیل یا امین برای غائب و تعیین قیم برای محجور به عمل میاید. دادرس دادگاه بخش می‌تواند برداشتن مهر و موم را خود انجام دهد یا به کارمند علی‌البدل رجوع نماید.
در موقع برداشتن مهر و موم صورت ریز آنچه از ترکه مهر و موم شده مطابق ترتیب مذکور در تحریر ترکه برداشته خواهد شد و اگر تنظیم صورت ریز ترکه در یک جلسه تمام نشود در آخر هر جلسه آن قسمتی از ترکه که مهر و موم آن برداشته شده مجدداً مهر و موم میشود.
اگر در ضمن ترکه اشیاء یا نوشتجاتی متعلق به غیر باشد و صاحبان آنها استرداد آن را درخواست نمایند باید به کسی که حق گرفتن اشیاء و نوشتجات را دارد رد شود و هر گاه صاحبان اشیاء و نوشتجات حاضر نباشند اشیاء و نوشتجات نامبرده حفظ میشود تا به صاحبان آنها رد شود.
تنظیم صورتجلسه رفع مهرو موم
برطبق ماده ۲۰۱ قانون امور حسبی، برای رفع مهرو موم ترکه صورت مجلسی به شرح ذیل تنظیم میشود:
تاریخ- ساعت- روز- ماه- سال با تمام حروف.
نام و مشخصات درخواست‌کننده.
حضور و اظهارات اشخاص ذینفع و نمایندگان آنها و اشخاصی که دادگاه بخش دعوت کرده است.
مهر و موم صحیح و بی‌عیب بوده یا دست خورده با توصیف کامل از دست خوردگی.
نام و سمت کسی که مهر و موم را بر می‌دارد.
امضاء کسی که مهر و موم را برمی‌دارد و سایر حاضرین.
مهر و موم ترکه
عدم تنظیم صورت مجلس دررفع مهرو موم ترکه
برطبق ماده ۲۰۴ قانون امور حسبی در موارد زیر مهر و موم بدون تنظیم صورت ریز ترکه رفع میشود:
در صورتیکه درخواست‌کننده مهر و موم درخواست رفع مهر و موم را بدون تنظیم صورت ریز ترکه نماید و بین ورثه محجور یا غائب و علت‌دیگری برای مهر و موم یا تحریر ترکه نباشد.
در صورتیکه مهر و موم به درخواست بستانکار به عمل آمده و ورثه پرداخت طلب او را تعهد نمایند یا بستانکار با برداشتن مهر و موم بدون تنظیم صورت ریز ترکه رضایت دهد و علت دیگری برای مهر و موم یا تحریر ترکه نباشد.
اگر علت مهر و موم قبل از برداشتن مهر و موم یا در جریان آن مرتفع شود.
شرایط رد ترکه متوفی
پس از تأسیس وراثت و قبول ترکه توسط ورثه، هر یک از آنان به نسبت سهم خود مسئول پرداخت دیون مربوط به متوفی خواهند بود. در صورتی که ارزش کلی ترکه کافی برای تسویه دیون متوفی نباشد، وراث موظفند عدم کفایت مالی ترکه را اثبات نمایند. همچنین، وارثی که تصمیم به قبول ترکه گرفته باشد، تا زمانی که هیچ تصرفی در آن نداشته باشد، این حق را خواهد داشت که از قبول ترکه صرف‌نظر کند.
وراث می‌بایست در مدت یک ماه از زمان آگاهی از فوت مورث، تصمیم خود را در خصوص رد ترکه به صورت کتبی یا شفاهی به دادگاه اعلام نمایند که این اطلاعیه در دفتر مخصوص ثبت خواهد شد. در صورت عدم ارائه نظر در بازه زمانی مذکور، فرض بر این است که ترکه را پذیرفته‌اند. شایان ذکر است که رد ترکه از سوی وراث به معنای رد سهم‌الارث خود نمی‌باشد.
هزینه دادرسی مهر و موم ترکه
برطبق ماده ۲۳ قانون شورای حل اختلاف تکلیف هزینه دعاوی در صلاحیت این شورا اینگونه می باشد که هزینه رسیدگی شورای حل اختلاف در کلیه مراحل در دعاوی کیفری و غیرمالی معادل هزینه دادرسی در محاکم دادگستری و در دعاوی مالی معادل پنجاه درصد (۵۰%) آن است. رسیدگی به دعاوی مشمول ماده ۸ قانون شورای حل اختلاف بدون هزینه دادرسی است. باتوجه به اینکه درخواست مهر و موم ترکه غیرمالی می باشد بدون هزینه دادرسی است.
مرجع صالح رسیدگی به مهر و موم ترکه
برطبق ماده ۸ قانون شورای حل اختلاف، رسیدگی به درخواست حسبی مهر و موم ترکه با مرجع شورای حل اختلاف می باشد. برطبق ماده ۱۶۳ قانون امور حیبی،دادگاهی صالح به رسیدگی می باشد که در نزدیکی آخرین محل اقامت متوفی باشد و اگر متوفی در ایران اقامتگاه نداشته با دادگاهی است که آخرین محل سکنای متوفی در حوزه آن دادگاه بوده است.
بر اساس ماده ۱۶۴ قانون امور حسبی در صورتیکه متوفی در ایران سکونت نداشته باشد، دادگاهی که ترکه در آنجا واقع شده است و اگر متعدد باشد دادگاهی که ماترک غیرمنقول در آنجا واقع شده است و اگر ماترک غیرمنقول متعدد باشد، دادگاهی که قبلا اقدام کرده است، صالح است.
مرجع صالح رسیدگی به ترکه غیرمنقول
رسیدگی به امور مرتبط با ترکه و همچنین مهر و موم آن تحت صلاحیت شورای حل اختلاف محل آخرین اقامتگاه متوفی قرار دارد. در صورتی که متوفی در ایران اقامتگاه قانونی نداشته باشد، صلاحیت رسیدگی به این امور به شورای حل اختلاف محلی که آخرین محل سکونت متوفی بوده، واگذار میشود.
اگر متوفی در ایران نیز محل سکونت مشخصی نداشته باشد، شورای حل اختلافی که در حوزه ترکه واقع شده، مسئول انجام این امور خواهد بود. در مواردی که ترکه در حوزه‌های متعددی قرار داشته باشد، شورای حل اختلافی که در حوزه‌ای که مال غیرمنقول واقع شده، صلاحیت رسیدگی خواهد داشت. در صورت وجود چند مال غیرمنقول در بین ترکه، مهر و موم آن توسط شورای حل اختلافی انجام خواهد شد که در مقایسه با سایرین نخستین اقدام را انجام داده است.
دادخواست مهر و موم ترکه شورای حل اختلاف
ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان………
با سلام احتراماً به استحضار می رساند:
شادروان……فرزند…….مورث قانونی خوانده/ خواندگان در تاریخ در محل اقامت دائمی خود در……..در گذشته اند و اینجانب……..به شماره شناسنامه………..و خوانده/ خواندگان به ترتیب به شماره‌های شناسنامه………….ورثه حین الفوت می باشیم که گواهی انحصار وراثت صادره به شماره…………….مورخ صادره از شعبه ” شماره و نام شهرستان “ مستند قانونی وراثت می باشد. نظر به اینکه لازم است ما ترک صورت برداری گردد و بیم حیف و میل آن تا قبل از صورتبرداری می رود فلذا به استناد مواد ۱۶۷ ، ۱۶۸و۱۷۵ قانون امور حسبی صدور قرار مهر و موم ترکه مورد استدعاست.
محل امضاء – مهر – انگشت
وکیل متخصص دعاوی ارث و میراث گروه حقوقی اوان
با توجه به پیچیدگی قوانین و مقررات در مورد ارث; تقسیم ترکه; انحصار وراثت بهتر است قبل از هر اقدام در خصوص دعاوی مربوط به ارث از مشاوره و وکالت وکیل متخصص دعاوی ارث در تهران; وکیل دعاوی ارث در مشهد; وکیل دعاوی ارث در کرج; وکیل دعاوی ارث در قم; مربوط به وکلای گروه حقوقی اوان بهره مند شوید تا در کوتاهترن زمان ممکن پاسخگو شما باشند.
جمع بندی
در نهایت، دادخواست رفع مهر و موم ترکه متوفی از جمله مراحل ضروری در فرآیند رسیدگی به امور ارث و تقسیم دارایی‌های متوفی به شمار می‌رود. این اقدام نه تنها به وراث امکان دسترسی به دارایی‌های متوفی را می‌دهد، بلکه به منظور مدیریت صحیح و قانونی دیون و حقوق مربوط به ترکه نیز حائز اهمیت است. با رعایت مقررات قانونی و ارائه مستندات لازم به دادگاه، وراث می‌توانند ضمن حفظ حقوق خود، از پیچیدگی‌های احتمالی در این زمینه جلوگیری کنند. به تبع آن، توجه به نکات حقوقی و انجام فرآیندهای اداری به‌طور صحیح می‌تواند به تسهیل برقراری عدالت و شفافیت در تقسیم ارث کمک شایانی نماید.
سوالات متداول
درخواست رسمی وراث به دادگاه برای برداشتن مهر و موم از دارایی‌های متوفی به منظور دسترسی و تقسیم ارث.
در صورت ارائه مستندات کافی و رعایت مقررات قانونی، به‌ویژه در شرایطی که دیون متوفی کمتر از دارایی‌ها باشد.
عدم حضور مطلع‌شدگان مانع اجرای تخلیه مهر و موم نیست و دادگاه می‌تواند بدون حضور آنها اقدام کند.
برای جلوگیری از مشکلات قانونی و تضمین حقوق تمامی وراث و برقراری عدالت در تقسیم ارث.
نظرات ارزشمند شما به ما کمک می‌کند تا خدمات خود را در زمینه دادخواست مهر و موم ترکه متوفی بهبود بخشیم. لطفاً تجربه خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
از طریق دکمه زیر میتوانید لینک صفحه را اشتراک گذاری کنید.