شروط ضمن عقد ازدواج

لینک مقاله را به اشتراک بگذارید: https://oonelaw.com/conditions-within-a-contract

شروط ضمن عقد نکاح

قید و شرط های حین عقد روشی است برای ترمیم مشکلاتی که احتمال دارد در آینده در زندگی مشترک خانوادگی بوجود آید. بر مبنای قانون مدنی ایران، ازدواج یک عقد لازم است که بدنبال آن ، هر یک از زوجین شروط و تعهداتی را متقبل می‌شوند و در عین حال از حقوق هم برخوردار هستند. در این میان جایگاه شروط ضمن عقد نیز قابل اهمیت است.  

نکات مهم شروط ضمن عقد نکاح

پس از سال ۱۳۶۰ در عقدنامه ، تعهدات و شروطی تحت عنوان «شرط ضمن‌العقد» در نظر گرفته  شد که سردفتر موظف است قبل از اجرای صیغه عقد آنها را برای زوجین قرائت و در صورت نیاز مفهومشان را برای آنها بیان کند تا زوجین با اطلاع کامل ذیل شروط مورد قبول خود را امضا کنند.

طرفین عقد ازدواج می‌توانند طبق ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی ایران در کنار شروط قید‌ شده در عقدنامه هر شرطی را که در نظر دارند در متن سند نکاحیه اضافه کرده و با امضای خود آن را الزام‌آور کنند. # شروط ضمن عقد

در قانون مدنی، مرد در برابر زن واجد حقوق و اختیاراتی است که زن این اختیارات را ندارد، از جمله حق طلاق که از اختیارات مرد است ، ازدواج مجدد ، انتخاب محل سکونت و زندگی خانوادگی و … اگر چه این حقوق همراه با تکالیفی است که مرد در قبال زن و خانواده خود دارد. # شروط ضمن عقد

اما گاها پیش آمده که شماری از مردان از این اختیارات قانونی خود سوءاستفاده کنند، لذا به استناد قانون مدنی زنان نیز می‌توانند با استفاده از شروط ضمن‌العقد تا اندازه ای محدودیت های قانونی خود را تلافی کنند که این راه‌حل در ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی بیان شده است:

«طرفین عقد می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر مطرح کنند، مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود، یا ترک انفاق کند یا علیه حیات زن سوءقصد کند یا سوءرفتاری کند که زندگی آنها با یکدیگر غیرقابل تحمل شود، زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه نهایی خود را مطلقه سازد.»آنچه در ماده ذکر شده، جنبه اختصاصی نداشته و تمثیلی می باشند و زوجین می‌توانند “هر شرط” دیگری که لازم بدانند برای حق طلاق زن تعیین کنند، از جمله اعتیاد یا محکوم شدن به حبس بیش از مدت معین. # شروط ضمن عقد

لازم به توضیح و تشریح است که شرط مخالف مقتضای عقد شرطی است که با اصل عقد در تضاد است که البته در این مورد نظرات مختلفی وجود دارد. بعضی از فقها عقیده دارند فلسفه عقد ازدواج، تشکیل خانواده و تمتع جنسی زوجین از یکدیگر است، در حالی که اجماع فقها بر این است که زن می‌تواند شرط عدم رابطه جنسی بگذارد و منع شرعی ندارد.

شرط موافق مقتضای عقد شرطی است که با مقتضای عقد مخالف نبوده و در صورت توافق طرفین می‌توان آن را جایگزین قانون کرد.آشنایی با این موارد به زنان امکان می‌دهد تا وقتی که قوانین اصلاح شود، از این شروط برای جبران محرومیت های حقوقی خود منتفع کنند و در شرایطی که مشکلاتی برای زنان در زندگی مشترک بوجود می آید بتوانند حقوق خود را مطالبه کنند. 

لازم به ذکر است که زوجین می‌توانند علاوه بر شروط قید شده در سند نکاحیه هر شرطی را که مایل باشند و خلاف مقتضای عقد نباشد، به آن اضافه کنند، از جمله زن می‌تواند شرط کند که اجازه خروج از کشور را دارد و مرد نمی‌تواند مانع از خروج او شود یا زن حق انتخاب مسکن یا ادامه تحصیل و اشتغال به کار و حق حضانت اطفال در صورت وقوع طلاق را داشته باشد. # شروط ضمن عقد

برای عضویت در کانال تلگرام  کلیک کنید

شروطی که در قباله‌های ازدواج مندرج بوده، به قرار زیر است:

الف) شرط تحصیل: زوج، زوجه را در ادامه تحصیل تا هر مرحله که زوجه لازم بداند و در هر کجا که شرایط ایجاب کند، مخیر می‌سازد.

ب) شرط اشتغال: مطابق قانون، اگر شغل زن منافی با مصالح خانواده یا حیثیت شوهر یا زن باشد، مرد می‌تواند همسر خود را از آن شغل منع کند. با توجه به این که امکان تفسیرهای مختلف از این متن قانونی وجود دارد، گنجاندن عبارت زیر در سند ازدواج پیشنهاد می‌شود: زوج، زوجه را در اشتغال به هر شغلی که مایل باشد، در هر کجا که شرایط ایجاب کند، مخیر می‌سازد.

ج) شرط وکالت زوجه در صدور جواز خروج از کشور: مطابق قانون گذرنامه، زنان متأهل فقط با اجاره‌ کتبی همسر خود می‌توانند از کشور خارج شوند. # شروط ضمن عقد

نظر به اینکه این مسأله در عمل مشکلات فراوانی; را موجب می شود ; عبارت زوج به زوجه; وکالت بلاعزل می‌دهد که با همه اختیارات قانونی; بدون نیاز به اجازه شفاهی یا کتبی مجدد شوهر; از کشور خارج شود. تعیین مدت; مقصد و شرایط مربوط به مسافرت به خارج از کشور به انتخاب خود زن است; به منزله‌ شرط در حین عقد ازدواج پیشنهاد می‌شود.

د) شرط تقسیم اموال موجود میان زوجین پس از طلاق و جدایی : زوج متعهد می‌شود هنگام جدایی; اعم از آن که به درخواست مرد باشد یا به درخواست زن;  نیمی از دارایی موجود خود را اعم از منقول و غیرمنقول; که طی مدت ازدواج به دست آورده است; به زن منتقل کند. # شروط ضمن عقد

بر این اساس; زوج ضمن عقد ازدواج متعهد می‌شود که; هر گاه طلاق به‌درخواست زوجه نباشد; و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن; از وظایف همسرداری یا سوءاخلاق و رفتار او نباشد; زوج موظف است تا نصف دارایی موجود را که در ایام زناشویی; با او به‌ دست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه; بلاعوض به زوجه منتقل کند.

هـ) حضانت فرزندان پس از طلاق: زوجین ضمن عقد خارج لازمی توافق ‌کنند اولویت در حضانت فرزند یا فرزندان مشترک در صورت طلاق با مادر باشد یا زوجین ضمن عقد خارج لازمی توافق کنند حضانت فرزند یا فرزندان مشترک در صورت طلاق با هر کدام از والدین خواهد بود که بنا بر مصلحت طفل باشد. تعیین مصلحت طفل بر عهده کارشناس یا داور مرضی‌الطرفین خواهد بود.

و) شرط وکالت مطلق زوجه در طلاق: زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می‌دهد تا زوجه در هر زمان و تحت هر شرایطی از جانب زوج، به مطلقه کردن خود از قید زوجیت زوج به هر طریق اعم از اخذ یا بذل مهریه اقدام کند. # شروط ضمن عقد

مواردی که زوجه طبق شروط ضمن عقد میتواند خود را مطلقه نماید:

الفـ استنکاف شوهر از دادن نفقه به مدت ۶ ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت ۶ ماه ایفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد.

بـ سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل کند.

جـ ابتلای زوج به امراض صعب‌العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره‌انگیز باشد.

دـ جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد. (منظور جنون ادواری است.)

هـ ـ عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح، منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد (مثلا زوج گدایی کند) # شروط ضمن عقد

وـ محکومیت شوهر به حکم قطعی; به مجازات ۵ سال حبس یا بیشتر; یا به جزای نقدی که مجموعا منتهی به ۵ سال یا بیشتر بازداشت شود; و حکم مجازات در حال اجرا باشد; در تمام این موارد; در صورتی حق طرح دعوای طلاق برای زن ایجاد می‌شود که; حکم قطعی محکومیت شوهر صادر شود; و مرد در زندان باشد.

زـ ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه; به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد; و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار کند.

ح ـ زوج، زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند; (تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است); یا ۶ ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت کند.

ط ـ محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد. تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت خانوادگی بوده، با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.

ی ـ در صورتی که پس از گذشت ۵ سال، زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن یا عوارض جسمی دیگر صاحب فرزند نشود.

ک ـ در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف ۶ ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.

هـ ـ زوج بدون رضایت زوجه همسر دیگری اختیار کند یا به تشخیص دادگاه بین همسران خود به عدالت رفتار نکند. # شروط ضمن عقد

برای عضویت در صفحه اینستاگرام  کلیک کنید

کاربرد شرایط مندرج در قباله ازدواج

پرسشی که در اینجا مطرح می شود; این است که‌ آیا صرف عمل نکردن مرد; به هر یک از این شرایط می‌تواند دلیلی برای زن محسوب شود; تا بر مبنای آن درخواست طلاق کند؟

آیا زن به راحتی می‌تواند طلاق بگیرد؟ یا اینکه تمامی مراحل قانونی طلاق را باید مانند سایر موارد عادی طی کند؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت که; با تحقق یکی از این شرایط و اثبات آن در دادگاه; زن می‌تواند با استفاده از وکالت ضمن عقد; با مراجعه به دادگاه خانواده; و طی تشریفات قانونی از جمله داوری و قطعیت آن; نسبت به اجرای طلاق اقدام کند. # شروط ضمن عقد